Bị “bào mòn” lợi nhuận, vì sao hàng không Việt vẫn theo đuổi cuộc chuyển mình đắt giá?

Việt Nam tiến gần CORSIA - bước chuyển không thể đảo ngược

Ngày 1/1/2026, Việt Nam dự kiến tham gia giai đoạn tự nguyện của CORSIA - cơ chế giảm và bù đắp carbon đối với các chuyến bay quốc tế. Việc này đang đặt các hãng hàng không Việt Nam trước áp lực tài chính đáng kể, với chi phí phát sinh lên tới hàng chục triệu USD mỗi năm.

Theo Cục Hàng không Việt Nam (HKVN), thời gian qua cơ quan này và Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ, yêu cầu theo CORSIA như: Xây dựng và ban hành Thông tư quy định quản lý nhiên liệu tiêu thụ và phát thải khí CO₂ từ tàu bay trong hoạt động hàng không dân dụng; thực hiện giám sát, báo cáo, thẩm tra (MRV) phát thải CO₂ với các chuyến bay quốc tế; báo cáo ICAO dữ liệu phát thải các năm 2019-2024.

Cục HKVN đã chủ động nghiên cứu, nắm tình hình về chính sách liên quan tới phát triển bền vững trên thế giới nói chung và của Liên minh châu Âu (EU) nói riêng; nhiều lần trao đổi, họp bàn với các cơ quan, đơn vị liên quan về những khó khăn khi tham gia giai đoạn tự nguyện của cơ chế giảm và bù đắp carbon đối với các chuyến bay quốc tế (CORSIA) từ ngày 1/1/2026, việc EU ban hành các chính sách mới về phát triển bền vững để thống nhất đề xuất, kiến nghị các giải pháp cụ thể với Nhà nước và các bộ, ngành liên quan.

Trước đó, kỳ họp lần thứ 39 của Đại hội đồng ICAO tổ chức vào đầu tháng 10/2016 đã thông qua CORSIA. Việc thực hiện CORSIA chia thành 3 giai đoạn.

Cụ thể, giai đoạn khởi động từ năm 2021-2023 đối với các quốc gia tự nguyện tham gia.

Giai đoạn 1 từ năm 2024-2026 đối với các quốc gia tự nguyện tham gia trong giai đoạn khởi động và các quốc gia tự nguyện tham gia mới.

Giai đoạn 2 từ năm 2027-2035 đối với tất cả các quốc gia có hoạt động hàng không dân dụng quốc tế tính theo RTK (Revenue Tonne Kilometres - đo lường bằng cách so sánh tín hiệu GPS từ máy bay với tín hiệu từ trạm gốc cố định, từ đó tính toán hiệu chỉnh độ chính xác vị trí theo thời gian thực) vượt mức 0,5% của năm 2018 trên tổng cộng RTK toàn cầu; hoặc theo danh sách các quốc gia có tổng lượng RTK cộng dồn đạt trên 90% tổng cộng RTK toàn cầu, ngoại trừ các quốc gia kém phát triển nhất, các đảo quốc nhỏ đang phát triển và các quốc gia không có đảo đang phát triển, trừ khi họ muốn tham gia tự nguyện.

Doanh nghiệp hàng không đối mặt với áp lực tài chính lớn

Tại Nghị quyết lần thứ 41 năm 2022, Đại hội đồng ICAO tiếp tục khuyến khích tất cả các quốc gia tham gia tự nguyện vào giai đoạn thí điểm và giai đoạn đầu tiên. Các quốc gia muốn tham gia giai đoạn tự nguyện của CORSIA cho năm tiếp theo cần gửi thư thông báo tới ICAO theo mẫu quy định trước ngày 30/6 hàng năm.

Cơ quan quản lý ngành hàng không đánh giá, các hãng hàng không Việt Nam là đối tượng chịu tác động trực tiếp từ việc tham gia CORSIA, bao gồm cả giai đoạn tự nguyện và giai đoạn bắt buộc. Việc này sẽ khiến các hãng bay trong nước đứng trước nhiều thách thức, khó khăn và nguy cơ bị “bào mòn” lợi nhuận.

Theo tính toán sơ bộ, khi tham gia giai đoạn tự nguyện từ năm 2024 tới hết năm 2026, Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) sẽ phải bỏ ra từ 13 triệu USD đến hơn 2 triệu USD, tùy theo mức giá tín chỉ carbon dao động từ 6-40 USD cho mỗi tín chỉ.

Nếu bắt đầu tham gia từ năm 2024, Vietnam Airlines có thể phải chi từ 4,6 triệu USD đến 31 triệu USD cho việc mua tín chỉ carbon. Riêng trong năm 2026, các con số này có thể tăng lên tương ứng từ 5,6 triệu USD đến 37,5 triệu USD, tùy theo mức giá thị trường.

Với quy mô hoạt động ngày càng lớn trong khu vực và thế giới, việc Việt Nam tham gia CORSIA là điều tất yếu để tuân thủ các cam kết quốc tế về phát triển bền vững. Tuy nhiên, gánh nặng tài chính cho các hãng hàng không, đặc biệt là trong giai đoạn phục hồi sau đại dịch COVID-19, là không nhỏ.

Điều này đòi hỏi sự chủ động từ các doanh nghiệp trong việc cắt giảm phát thải, đầu tư công nghệ tiết kiệm nhiên liệu, đồng thời cần có sự hỗ trợ từ Nhà nước và các cơ quan chức năng trong việc điều phối và tạo hành lang chính sách phù hợp.