Câu chuyện về việc thạc sỹ, cử nhân thất nghiệp đang trở nên đáng lo ngại trong những năm gần đây. Cử nhân ra trường đi bán trà đá, phụ hồ, giao hàng... đã là chuyện không còn lạ ở Việt Nam. Tại nhiều khu công nghiệp, hiện nay có một lượng lớn cử nhân đến xin làm công nhân. Nhưng khi nộp hồ sơ xin việc họ lại phải giấu tấm bằng đại học để được bổ sung vào lực lượng lao động phổ thông.
Thực tế, cuối năm là thời điểm có rất nhiều doanh nghiệp (DN) muốn mở rộng sản xuất, kinh doanh để đáp ứng nhu cầu khách hàng nhưng lại thiếu nguồn nhân lực. Trong khi đó, số lao động trẻ tuổi thất nghiệp ngày càng tăng do không đủ khả năng đáp ứng yêu cầu của chủ sử dụng lao động, hoặc do đòi hỏi mức lương quá cao.
 |
| Ảnh minh họa |
Thực tế
Câu chuyện thực tế:
Tốt nghiệp đại học (ĐH) chuyên ngành Marketting năm 2017, Nguyễn Thị Hòa (Hải Dương) đã mang hồ sơ đi ứng tuyển nhiều nơi nhưng đến nay vẫn thất nghiệp. Chọn học nghề marketing, Hòa muốn làm việc ở văn phòng với mức lương tháng khởi điểm 8 - 10 triệu đồng, trong khi DN chỉ chấp nhận trả ở mức 4 triệu đồng. Hòa chỉ là một trong số nhiều thanh niên luôn cho rằng, với tấm bằng cử nhân sau 4 năm miệt mài học tập sẽ được làm công việc nhàn hạ, không áp lực, lương cao. Vì ảo tưởng đó, nhiều thanh niên có trình độ chấp nhận ở nhà chơi thay vì đi lao động trực tiếp.
Chia sẻ những ví dụ thực tế của một chuyên viên tuyển dụng:
Tôi từng phỏng vấn một bạn học cao đẳng rồi liên thông lên đại học. Bạn ấy cho rằng bản thân có bằng đại học thì lương nhận sẽ cao hơn người khác. Bạn ấy bảo: "Em có kỹ năng phân tích, kỹ năng bla bla bla...".
Khi tôi hỏi: "Vậy em cho chị ví dụ về kỹ năng phân tích mà em có trong công việc trước đây". Bạn ấy đưa ra một cái ví dụ không thể ngớ ngẩn hơn và khăng khăng rằng đó chính là kỹ năng phân tích vấn đề.
Sau đó, bạn ấy lại tiếp tục khẳng định: "Em có bằng đại học nên hơn người khác". Trong khi, em chỉ là ứng viên tốt nghiệp đại học hệ liên thông.
Một sinh viên khác cũng bảo với tôi, em có bằng đại học, muốn làm kỹ sư. Em chịu khó, siêng năng. Đây là câu trả lời khi tôi hỏi, em có gì nổi bật so với người khác để chị tuyển em? Thế nhưng siêng năng, chịu khó thật không khi mà tốt nghiệp cả năm trời lại ở nhà, không đi làm gì cả. Ấy vậy, em lại chỉ đòi vào vị trí kỹ sư chứ không phải vị trí kỹ thuật viên.
Bạn ấy tốt nghiệp bằng loại trung bình cũng giống bạn trên. Cả hai bạn đều đòi lương 10 triệu đồng. Cả buổi phỏng vấn tôi vẫn không hiểu được học hành thế này, suy nghĩ kỹ năng thế này mà cứ cho rằng mình có bằng đại học là mình giỏi và mình sẽ được lương cao.
Con số biết nói
Đây chính là một trong các lý do dẫn đến cả nước có trên 511.000 thanh niên thất nghiệp. Không những thế, người trẻ không có việc làm luôn chiếm chiếm tỷ lệ cao so với thất nghiệp chung của cả nước. Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội, Bộ LĐTB&XH Đào Quang Vinh cho rằng, thanh niên thất nghiệp nhiều trong đó có sinh viên mới tốt nghiệp ĐH là do chưa có kinh nghiệm ứng tuyển và phỏng vấn.
Các DN tuyển dụng chỉ ra nguyên nhân sinh viên thất nghiệp vì không biết mình là ai, đang ở đâu. Bà Trần Thị Hạnh - Phòng Nhân sự Công ty TNHH Truyền thông VIETHOME cho biết: “Có đến gần 100% sinh viên mới ra trường khi đến gặp chúng tôi ứng tuyển đưa ra mức lương rất cao, từ 10 triệu đồng trở lên, vì nghĩ mình quá giỏi. Thực tế, các bạn trải nghiệm chưa nhiều, kỹ năng còn yếu nhưng đòi hỏi công việc không áp lực và được tạo điều kiện học nâng cao. Khi đi học, ai cũng mong muốn có công việc tốt, thu nhập cao nhưng đòi hỏi của các bạn sẽ là xứng đáng nếu đáp ứng được yêu cầu công việc mà DN đưa ra”.
Trong khi đó, bà Đỗ Thị Hằng - Giám sát nhân sự hệ thống Siêu thị Lotte Đống Đa cho rằng: "do tìm việc dễ dàng nên nhiều bạn trẻ đòi hỏi mức lương quá cao so với khả năng chi trả của DN. Có những vị trí việc làm, DN đưa ra mức lương cơ bản 4 triệu đồng/tháng nhưng có bạn yêu cầu 8 triệu đồng".
Thiếu kỹ năng mềm, sẽ “muôn đời” thất nghiệp
Nhiều bạn sinh viên sau khi ra trường không xin được việc nhưng vẫn loay hoay với câu hỏi tại sao?
Giải đáp vấn đề này, một số doanh nghiệp cho rằng kỹ năng của nhiều sinh viên mới ra trường chưa hình thành, hay chưa có.
 |
| Ảnh minh họa |
Quả thật, nhiều sinh viên hiện nay có kiến thức chuyên môn nhưng lại quá thiếu kỹ năng, đặc biệt là những kỹ năng cần thiết cho công việc. Một số bạn trẻ cho rằng chỉ cần giỏi chuyên môn là không lo thất nghiệp, các bạn đổ xô đi học các khóa học về tin học, ngoại ngữ, đầy đủ chứng chỉ, bằng cấp, nhưng lại chưa mấy mặn mà với việc trau dồi kỹ năng cần cho công việc.
Ông Huỳnh Minh Khôi, giám đốc Compass Education, cựu sinh viên Đại học Brighton, chia sẻ : “Có những bạn khi mới vào công ty, không biết cả photo văn bản, sử dụng máy in,... Khi mới vào các cơ quan, đó là những công việc đơn giản nhất các bạn cần biết nhưng lại không thể làm được. Bên cạnh đó kỹ năng giao tiếp của các bạn cũng còn rất kém”.
Bà Nguyễn Thị Minh Khuê, Phó Tổng giám đốc công ty Cổ phần Công nghệ DKT, cho rằng: “Thái độ và kỹ năng khi đi tìm việc còn yếu, đây là điều rất nhiều bạn trẻ thời nay vấp phải. Những lỗi cơ bản như gửi email đến nhà tuyển dụng không có tiêu đề, trình bày xấu, gửi cùng lúc nhiều nơi hay khi phỏng vấn hoàn toàn không tìm hiểu về công ty đang dự tuyển khiến các bạn bị loại trước khi kịp chứng tỏ chuyên môn của bản thân”.
Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội Vũ Quang Thành cho biết: "Chúng tôi muốn sinh viên ra trường có sự tự tin khi tiếp xúc và trả lời phỏng vấn của DN. Qua đó, góp phần giảm thiểu tỷ lệ thất nghiệp trong thanh niên”.
Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội Vũ Thị Thanh Liễu khuyên các bạn trẻ: “trước khi đi ứng tuyển cần tìm hiểu thị trường lao động, mức lương sàn chung, quy định tuyển dụng của DN”.
Chưa làm thợ đã muốn làm thầy
Theo Phó tổng giám đốc DKT, nguyên nhân thứ hai khiến sinh viên ra trường không xin được việc nằm ở vấn đề tương xứng giữa năng lực hiện có và kỳ vọng khi xin việc. Đặc biệt một số sinh viên ở nhóm trường có chất lượng chuyên môn tốt, khi ra trường muốn có ngay những công việc lương cao, danh vọng, có khả năng khẳng định bản thân ngay lập tức. Tuy nhiên, với người kinh nghiệm chưa có, năng lực nghiệp vụ ít được đào tạo (chỉ có kiến thức chuyên môn) có được một công việc hoàn hảo rất khó.
Các nhà tuyển dụng cũng khuyên sinh viên nên bắt đầu bằng những công việc đơn giản, cố gắng làm giàu kinh nghiệm của bản thân bằng việc thực tập không lương .
Theo bà Lan Hương, Phó giám đốc trung tâm Anh ngữ GLN, việc thực tập không lương tại các công ty thực chất là việc các bạn đang được học hỏi kinh nghiệm thực tế từ những người đi trước. Trong khi các bạn đang phải học quá nhiều kiến thức trên giảng đường, nhưng không phải tất cả những thứ đó đều hữu dụng cho công việc, thì đây là điều các bạn ưu tiên thực hiện.
Chưa có thái độ và mục tiêu làm việc rõ ràng
Theo bà Minh Khuê, hiện nay có khá nhiều bạn trẻ không có việc làm, hoặc đã xin được việc, nhưng sau đó lại mất việc do thiếu thái độ đúng đắn trong công việc. “Với DKT, khi tuyển dụng, chúng tôi cần nhất ở ứng viên thái độ tích cực trong công việc, có mục tiêu và cam kết với mục tiêu. Các yếu tố về kinh nghiệm và nghiệp vụ, DKT sẵn sàng đào tạo kỹ lưỡng”.
Giám đốc Compass Education cũng nhận định rằng, tuyển được một người làm việc thực sự nhiệt tình, có trách nhiệm, có tinh thần cống hiến là việc không hề dễ dàng. Ở vị trí của nhà tuyển dụng, ông đánh giá rất cao những ứng cử viên có thái độ nhiệt tình trong công việc.
Ông chia sẻ: “Tôi làm việc với rất nhiều bạn du học nước ngoài về, các bạn bị ảo tưởng quá nhiều vào bản thân, mà không biết rằng sau khi du học về các bạn đang hòa nhập vào một môi trường mới, đã có rất nhiều thay đổi. Việc hòa nhập và làm quen, thích ứng, cũng như học hỏi từ xung quanh là điều cần thiết để các bạn phát huy hết khả năng. Tuy vậy, khi tuyển dụng, những bạn này lại tỏ ra khá kiêu chảnh. Do vậy mà không ít sinh viên du học về nước vẫn không có việc làm”.
Sinh viên cần làm gì để không thất nghiệp?
Để giải quyết vấn đề thất nghiệp của cử nhân, nhiều nhà tuyển dụng cho rằng, giáo dục nên gắn liền với thực tế. Hiện nay rất nhiều doanh nghiệp bị động ngồi đợi ứng viên đến ứng cử, sinh viên mới ra trường cũng còn rất bỡ ngỡ. Nên có nhiều hơn nữa sự gắn kết giữa doanh nghiệp và các cơ sở đào tạo, để có thể chọn lọc và hướng dẫn nghiệp vụ, tạo điều kiện cho sinh viên được làm quen với môi trường làm việc ngay khi còn ngồi trên ghế nhà trường.
Hơn thế nữa, ngay từ bước xác định chọn trường chọn nghề khi thi đại học cũng cần hết sức chính xác, tránh việc học một đằng, ra làm một nẻo, gây lãng phí lớn cho gia đình và xã hội./.
Nguyễn Sinh (Tổng hợp)
Phiên bản di động