Áp dụng công nghệ "dẫn thủy bằng trí tuệ" giúp nông dân huyện đảo Lý Sơn hưởng lợi kép
Nhờ áp dụng công nghệ mới, nông dân Lý Sơn không chỉ tiết kiệm tài nguyên nước, giảm chi phí nhân công mà còn từng bước tháo gỡ bài toán lâu nay bằng hướng đi hiện đại, bền vững.
Tại huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi), nơi khí hậu khắc nghiệt và nguồn nước ngọt luôn trong tình trạng khan hiếm, việc ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm đã và đang tạo nên một bước ngoặt lớn cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là với cây trồng chủ lực như tỏi và hành tím. Từ một phương thức tưới thủ công tốn kém nước và nhân lực, người dân nơi đây đã chuyển sang phương pháp tưới thông minh, hay còn gọi là “dẫn thủy bằng trí tuệ” giúp tiết kiệm tài nguyên, tối ưu hiệu quả và nâng cao năng suất mùa vụ.
Năm 2022, anh Nguyễn Văn Nhật (thôn Tây, xã An Vĩnh) là một trong những người đầu tiên trên đảo ứng dụng hệ thống béc phun tiết kiệm. Theo anh Nhật, mỗi sào đất (khoảng 500m²) cần khoảng 50 đầu béc phun. Trước đây, ít nhất phải có 2 người để vận hành dây ống tưới, thậm chí 3–4 người nếu giếng ở xa. Giờ đây, việc tưới tiêu chỉ cần một thao tác mở van, nước phun đều khắp, tiết kiệm công sức và phân phối nước hợp lý cho cây trồng.
Lý Sơn hiện trồng 1 vụ tỏi và 3 vụ hành mỗi năm, trong đó vụ hành chính bắt đầu từ tháng 4 – đúng vào cao điểm nắng nóng, nhu cầu tưới tăng cao. Trước kia, mỗi ruộng hành phải tưới 1–2 lần/ngày, dẫn đến tiêu hao nước và nhân lực rất lớn. Nhưng hiện nay, hệ thống tưới phun tiết kiệm không chỉ giảm 2/3 lượng nước so với tưới truyền thống, mà còn tránh được tình trạng tưới không đều, gây dập cây, ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất.
Theo bà Trương Thị Hạnh (thôn Đông, xã An Hải), việc tưới thông minh giúp bà con cùng chung đường ống, tuần tự sử dụng nước thông qua thỏa thuận chia sẻ. Mỗi hộ tưới xong lại khóa van, luân phiên cho hộ khác, đảm bảo công bằng và tiết kiệm tối đa lượng nước. Cơ chế này góp phần tạo nên một mô hình canh tác bền vững và linh hoạt, phù hợp với điều kiện khí hậu khắt nghiệt trên đảo.
Đánh giá hiệu quả rõ nét, Chủ tịch UBND huyện Phạm Thị Hương cho biết, đến nay 100% diện tích canh tác hơn 300 ha trên đảo đã được nông dân áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm. Nhờ đó, cây trồng phát triển ổn định, năng suất tăng khoảng 20%, chi phí nhân công giảm mạnh, và đặc biệt là bảo vệ hiệu quả nguồn nước ngọt quý giá trên đảo.
So với phương pháp tưới dây truyền thống vốn tiêu tốn nhiều nước, tạo dòng chảy mạnh làm hư hại cây, hệ thống béc phun tạo hạt nước nhỏ, nhẹ và tỏa đều, phù hợp cho từng loại cây trồng. Người dân có thể dễ dàng điều chỉnh lượng nước tưới tùy theo nhu cầu thực tế của từng ruộng, từng giai đoạn sinh trưởng.
Tỏi Lý Sơn vốn được xem là “vàng trắng” của huyện đảo, nhưng cũng là cây trồng tiêu thụ nước nhiều nhất. Việc áp dụng công nghệ tưới tiết kiệm chính là giải pháp lâu dài giúp ngành nông nghiệp Lý Sơn phát triển theo hướng hiện đại, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Đây cũng là minh chứng rõ nét cho tinh thần đổi mới tư duy sản xuất nông nghiệp, hướng đến nông nghiệp thông minh ngay cả ở những vùng đảo tiền tiêu.
Tỏi và hành tím Lý Sơn - tinh hoa nông sản giữa huyện đảo
Nằm giữa biển xanh mênh mông, huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) từ lâu được biết đến là “vương quốc tỏi” với đặc sản nổi tiếng – tỏi Lý Sơn, thứ nông sản trắng trong, thơm nồng, mang theo vị mặn mòi của đất trời và tình người xứ đảo. Mỗi củ tỏi nhỏ nhắn nhưng chứa đựng bao mồ hôi, công sức của người nông dân – những người vẫn âm thầm gắn bó với nghề trồng tỏi dù mùa nắng khô khốc hay gió biển rát da. Điều đặc biệt làm nên thương hiệu tỏi Lý Sơn chính là thổ nhưỡng: đất cát pha san hô, vỏ ốc và tro núi lửa, yếu tố thiên nhiên không nơi nào có được.
Sau vụ tỏi, người dân Lý Sơn tiếp tục gieo trồng hành tím Lý Sơn, một loại đặc sản Quảng Ngãi không thể thiếu trong căn bếp người Việt. Không rực rỡ như hoa, cũng chẳng phô trương sắc màu, củ hành tím tròn nhỏ, lớp vỏ mỏng manh lại mang mùi thơm nhẹ nhàng, đậm đà hương vị biển. Hành tím Lý Sơn không chỉ giúp cải tạo đất mà còn mang đến sinh kế bền vững cho người dân trong vụ hè.
Trong từng nhánh tỏi, từng củ hành là hơi thở của đảo xa, là tinh túy của nắng gió miền Trung. Đặc sản Lý Sơn không đơn thuần là nông sản, đó còn là văn hóa canh tác, là bản sắc sống còn của một vùng đất kiên cường trước sóng và gió.