6 trường hợp đặt tên bị cấm theo quy định pháp luật, cha mẹ nên biết để con tránh rắc rối pháp lý sau này

Theo quy định tại khoản 3 Điều 26 Bộ luật Dân sự, cá nhân có quyền được khai sinh, khai tử, kết hôn, ly hôn, thay đổi, cải chính hộ tịch, trong đó bao gồm cả việc đặt họ, tên. Tuy nhiên, quyền này không phải là tuyệt đối.

Dưới đây là các trường hợp đặt tên bị cấm hoặc có thể bị từ chối ghi nhận trong giấy tờ hộ tịch theo pháp luật Việt Nam.

1. Đặt tên xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người khác

Luật quy định không được đặt tên xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của người khác, song chưa có hướng dẫn cụ thể để xác định đâu là “xâm phạm”. Vì vậy, trong thực tế, chưa có trường hợp nào bị từ chối khai sinh chỉ vì lý do này, nhưng đây vẫn là căn cứ pháp lý quan trọng để cơ quan hộ tịch cân nhắc trong những trường hợp nhạy cảm.

2. Tên trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự

Nguyên tắc cơ bản như tôn trọng quyền cá nhân, không phân biệt đối xử, không trái đạo đức xã hội là nền tảng chung của Bộ luật Dân sự. Việc đặt tên chứa ngụ ý miệt thị, kích động, xúc phạm tôn giáo, dân tộc, giới tính... có thể bị từ chối ghi nhận trong hồ sơ khai sinh vì vi phạm những nguyên tắc này.

3. Không được đặt tên bằng ngôn ngữ ngoài tiếng Việt hoặc tiếng dân tộc Việt Nam

Khoản 3 Điều 26 Bộ luật Dân sự yêu cầu tên gọi cá nhân phải bằng tiếng Việt hoặc tiếng dân tộc Việt Nam. Do đó, những cái tên hoàn toàn bằng tiếng nước ngoài, ký tự Latin không có nghĩa tiếng Việt, hoặc tiếng không thuộc bất kỳ dân tộc nào ở Việt Nam, sẽ không được chấp nhận trong giấy khai sinh cho trẻ có quốc tịch Việt Nam.

Tuy nhiên, trong các gia đình có yếu tố nước ngoài, cha mẹ có thể chọn cách phiên âm tên nước ngoài sang tiếng Việt hoặc giữ tên gốc nhưng sử dụng như biệt danh không chính thức trong sinh hoạt gia đình.

4. Không được đặt tên bằng số, ký tự đặc biệt

Tương tự quy định về ngôn ngữ, việc đặt tên bằng số (123, 456), ký hiệu đặc biệt (@, #, $...) đều bị coi là vi phạm quy chuẩn hành chính và sẽ bị từ chối trong thủ tục khai sinh. Điều này nhằm đảm bảo hệ thống hành chính quốc gia có thể xử lý, lưu trữ và tra cứu dữ liệu tên gọi hiệu quả, không gây nhiễu loạn hệ thống.

5. Tên không phù hợp bản sắc văn hóa, truyền thống dân tộc

Mặc dù khái niệm “bản sắc dân tộc” và “truyền thống văn hóa tốt đẹp” còn mang tính định tính, nhưng theo Thông tư 04/2020/TT-BTP, đây vẫn là một tiêu chí để cơ quan hộ tịch xem xét. Những cái tên gây phản cảm, gợi liên tưởng tiêu cực hoặc mang tính kỳ thị, tục tĩu có thể bị yêu cầu thay đổi.

Trong trường hợp tranh chấp hoặc khiếu nại, cơ quan đăng ký hộ tịch có thể lấy ý kiến cộng đồng hoặc xin ý kiến chuyên gia văn hóa để đánh giá tính phù hợp.

6. Tên quá dài, gây khó sử dụng trong thực tế

Một số tên quá dài, gồm nhiều từ hoặc ký tự, gây khó khăn trong lưu trữ, gọi tên hoặc điền biểu mẫu hành chính, cũng không được khuyến khích. Mặc dù hiện nay không có quy định cụ thể giới hạn bao nhiêu ký tự, nhưng theo các cán bộ hộ tịch, nên đặt tên trong giới hạn từ 2 đến 4 từ để thuận tiện cho cả cá nhân và cơ quan nhà nước.

Trước đây, Dự thảo Bộ luật Dân sự 2015 từng đề xuất giới hạn không quá 25 ký tự, tuy nhiên đề xuất này đã không được giữ lại trong luật chính thức.

Đặt tên đúng luật – Tránh rắc rối pháp lý sau này

Đặt tên là quyền cá nhân nhưng đi kèm là nghĩa vụ tuân thủ pháp luật. Việc đặt tên phù hợp với truyền thống văn hóa, dễ sử dụng và không vi phạm quy định pháp luật sẽ giúp tránh được các rắc rối khi làm giấy khai sinh, hộ chiếu, sổ hộ khẩu, hoặc trong các giao dịch hành chính – dân sự khác.

Trong trường hợp muốn đặt tên có yếu tố nước ngoài hoặc tên đặc biệt, phụ huynh nên tham khảo trước cơ quan hộ tịch hoặc luật sư để tránh bị từ chối và phải điều chỉnh sau đó.