500 tỷ USD để xây dựng một thành phố dài tới 170 km nhưng chỉ rộng 200 mét

Giấc mơ siêu thành phố giữa sa mạc

Trong những năm gần đây, Neom được nhắc đến như một trong những dự án táo bạo nhất thế giới, không chỉ bởi quy mô đầu tư mà còn vì ý nghĩa chiến lược mà Ả Rập Xê Út gửi gắm. Công bố lần đầu vào năm 2017 bởi Thái tử Mohammed bin Salman, Neom được định hình là một siêu thành phố rộng hơn 26.000 km² ở vùng Tây Bắc, bên bờ Biển Đỏ. Với tổng vốn dự kiến hơn 500 tỷ USD (hơn 13 triệu tỷ đồng), đây là một trong những dự án xây dựng tốn kém và tham vọng bậc nhất hiện nay.

Điều đặc biệt là Neom không đơn thuần là một thành phố mới, mà là cả một hệ sinh thái với nhiều tiểu dự án được thiết kế để phản ánh hình mẫu đô thị tương lai. Nổi bật trong đó là The Line, một đô thị tuyến tính dài 170 km, rộng chỉ 200 m, được bao bọc bởi hai bức tường gương khổng lồ song song có sức chứa tới 9 triệu dân. Điểm nhấn của The Line nằm ở chỗ không có ô tô, không phát thải carbon, mọi di chuyển đều bằng tàu cao tốc và công nghệ tự động. Song song, khu công nghiệp Oxagon được quy hoạch nổi trên biển, được kỳ vọng trở thành khu công nghiệp nổi lớn nhất thế giới, tập trung vào thương mại và sản xuất công nghệ cao. Ở một khía cạnh khác, Trojena lại hướng đến phát triển du lịch khi xây dựng khu nghỉ dưỡng trượt tuyết bốn mùa ngay giữa sa mạc, trong khi Sindalah là một đảo nghỉ dưỡng sang trọng phục vụ du khách quốc tế. Tất cả các hạng mục này được gắn với mục tiêu chung biến Neom trở thành “thủ đô của tương lai”, nơi trí tuệ nhân tạo, robot, năng lượng tái tạo và lối sống bền vững cùng hội tụ.

Neom cũng là trụ cột trong chiến lược Vision 2030 của Ả Rập Xê Út, phản ánh nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế để giảm phụ thuộc vào dầu mỏ. Trong bối cảnh thế giới đang dịch chuyển mạnh sang năng lượng sạch, quốc gia này cần tìm hướng đi mới để duy trì vị thế toàn cầu, và một siêu thành phố xanh – thông minh như Neom được kỳ vọng sẽ vừa thu hút vốn đầu tư quốc tế, vừa khẳng định sức mạnh công nghệ của Trung Đông. Tuy nhiên, con đường để hiện thực hóa giấc mơ này không dễ dàng. Về kỹ thuật, việc xây dựng một đô thị khổng lồ trong điều kiện sa mạc khắc nghiệt đòi hỏi giải pháp công nghệ chưa từng có tiền lệ. Về tài chính, dù Ả Rập Xê Út sở hữu nguồn lực dồi dào từ dầu mỏ, chi phí khổng lồ vẫn gây lo ngại trong bối cảnh giá dầu biến động khó lường. Về xã hội, việc di dời cộng đồng bản địa để nhường đất cho dự án đã gây tranh cãi, bên cạnh những nghi ngại về tính khả thi của mô hình “thành phố gương” khép kín.

Biểu tượng cho kỷ nguyên đô thị mới

Mặc dù còn nhiều hoài nghi, Neom vẫn được coi là “phòng thí nghiệm” đô thị lớn nhất thế giới. Nó đặt ra câu hỏi quan trọng: liệu tương lai của các thành phố sẽ là xanh, thông minh và không xe hơi, hay vẫn trung thành với mô hình truyền thống? Những tranh luận xoay quanh Neom vì thế không chỉ liên quan đến riêng Ả Rập Xê Út, mà còn mở rộng ra tầm nhìn toàn cầu về quá trình đô thị hóa trong thế kỷ 21. Chính quyền Riyadh đã cho thấy quyết tâm chính trị mạnh mẽ khi dồn nguồn lực khổng lồ từ Quỹ đầu tư công quốc gia vào dự án, coi Neom là chìa khóa để bước sang kỷ nguyên phát triển mới.

Với việc khởi công từng hạng mục cụ thể, Neom đã chuyển từ giấc mơ viễn tưởng thành một quá trình hiện thực hóa. Nó trở thành biểu tượng cho sự thay đổi hình ảnh của Ả Rập Xê Út, từ một quốc gia vốn gắn liền với dầu mỏ và sa mạc nay muốn được nhận diện bằng công nghệ, sáng tạo và các chuẩn mực bền vững. Dù kết quả cuối cùng vẫn là ẩn số, Neom đã khẳng định vị trí như một dấu mốc lịch sử trong tư duy xây dựng thành phố. Từ những viên gạch đầu tiên đặt giữa sa mạc, siêu đô thị này mang trong mình khát vọng của cả một quốc gia và gợi mở tầm nhìn về những thành phố trong tương lai – nơi con người, công nghệ và môi trường có thể tìm thấy sự cân bằng mới.