5 loại rau dân gian giá chỉ vài nghìn giúp mát gan, giải độc, phòng ngừa bệnh tật hiệu quả

Ở làng quê Việt Nam, không khó để bắt gặp những loại rau mọc tự nhiên ở góc vườn, ven ao hay triền đê. Chúng thường được coi là thực phẩm "rẻ bèo" vì trồng đâu cũng mọc, dễ chăm sóc và thu hoạch quanh năm. Tuy nhiên, theo cuốn "Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam" của Giáo sư Đỗ Tất Lợi, nhiều loại rau quen thuộc ấy lại mang trong mình giá trị dược liệu đáng kinh ngạc, góp phần hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh.

Dưới đây là 5 loại rau vừa có thể ăn hàng ngày, vừa được dân gian xem như những vị thuốc xanh cho sức khỏe.

Rau dền cơm: Mát gan, thanh nhiệt, sáng mắt

Rau dền cơm từ lâu đã hiện diện trong bữa cơm dân dã. Lá và cành non nấu canh ngọt mát, dễ ăn, đặc biệt phù hợp cho ngày hè oi nóng.

Thành phần dinh dưỡng: Rau dền cơm chứa nhiều vitamin C, B1, B2, PP, carotene và các hợp chất có lợi như ethylcholesterol, dehydrocholesterol.

Công dụng theo Đông y: Lá và cành non có tác dụng tiêu viêm, giải độc, trị mụn nhọt, lỵ. Hạt dền vị ngọt, tính hàn, thường dùng sắc uống để mát gan, sáng mắt, ích khí. Vỏ cây dền còn được tán bột hoặc ngâm rượu làm thuốc bổ, hỗ trợ trị sốt rét, kinh nguyệt không đều.

Rau dền cơm vừa bổ dưỡng vừa lành tính, vì thế từ bữa ăn hằng ngày cho đến bài thuốc dân gian, loại rau này đều có chỗ đứng riêng.

Rau sam: Vị chua mát, kháng khuẩn tự nhiên

Rau sam mọc hoang ở nhiều nơi ẩm ướt và thường bị xem là cỏ dại. Nhưng trong y học cổ truyền, rau sam lại được coi là loại rau – thuốc quý với nhiều công dụng.

Thành phần: Rau sam giàu vitamin A, B, C và nhiều vi chất tốt cho sức khỏe.

Công dụng: Có vị chua, tính hàn, tác dụng tiêu viêm, thanh nhiệt, lợi tiểu. Rau sam còn ức chế sự phát triển của vi khuẩn lỵ, thương hàn, trực khuẩn E.coli.

Người dân thường giã nát rau sam đắp lên mụn nhọt, hoặc dùng làm thuốc tẩy giun kim. Tuy nhiên, người có tỳ vị hư hàn, dễ tiêu chảy được khuyến cáo không nên dùng nhiều.

Rau diếp cá: Thanh nhiệt, tiêu viêm, trị trĩ

Rau diếp cá (ngư tinh thảo) có mùi hăng đặc trưng, được nhiều người ăn sống cùng gỏi cá hoặc dùng làm rau gia vị. Nhưng trong Đông y, đây còn là vị thuốc hữu hiệu.

Thành phần hoạt chất: Rau diếp cá chứa quercitrin và nhiều chất vô cơ có lợi cho đường tiết niệu.

Công dụng: Vị cay, tính hơi lạnh, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm. Thường dùng trong điều trị phế ung, bệnh trĩ, lở loét, mụn nhọt.

Ngoài ra, diếp cá tươi giã nát có thể đắp trị tụ máu. Lá sắc lấy hơi xông rửa vùng trĩ là bài thuốc dân gian quen thuộc. Nhiều phụ nữ cũng dùng diếp cá để điều hòa kinh nguyệt hoặc trị mụn nhọt ngoài da.

Rau má: Giải nhiệt, cầm máu, lợi sữa

Rau má (tích tuyết thảo) là loại cây mọc hoang phổ biến ở Việt Nam, thường dùng làm nước uống giải khát mùa hè. Vị hơi đắng nhưng thanh mát của rau má khiến nó trở thành “thần dược” giải nhiệt dân gian.

Công dụng theo Đông y: Rau má tính bình, không độc, có tác dụng giải nhiệt, giải độc, thông tiểu. Dân gian thường dùng để chữa thổ huyết, tả lỵ, khí hư, lợi sữa. Khi phối hợp với nhọ nồi, rau má còn giúp cầm máu.

Cách dùng: Lá rau má tươi vò nát, vắt lấy nước uống hoặc chế biến thành nước ép, sinh tố.

Ngày nay, rau má được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực hiện đại, vừa là thức uống giải khát, vừa được xem như “detox tự nhiên” hỗ trợ thanh lọc cơ thể.

Ngải cứu: Điều kinh, an thai, giảm đau

Ngải cứu vốn là loại cây mọc hoang ở khắp nơi, dễ trồng và dễ thu hoạch. Nhưng trong y học cổ truyền, ngải cứu được coi là vị thuốc có giá trị đặc biệt.

Thành phần: Trong ngải cứu có tinh dầu, tanin, adenin, cholin.

Công dụng: Vị cay, tính ấm, có tác dụng điều hòa khí huyết, an thai, chữa đau bụng do hàn, kinh nguyệt không đều, thổ huyết, máu cam.

Ngoài ra, ngải cứu còn được dùng chữa rối loạn tiêu hóa, đau bụng, sốt rét. Người dân có thể sắc uống, hãm trà hoặc dùng ngải cứu phơi khô làm thuốc cứu.

Lời khuyên khi sử dụng rau thuốc dân gian

Mặc dù 5 loại rau trên đều giàu dinh dưỡng và có công dụng chữa bệnh, nhưng không nên tự ý sử dụng thay thuốc đặc trị. Người có bệnh lý mạn tính, phụ nữ mang thai hoặc trẻ nhỏ cần tham khảo ý kiến thầy thuốc Đông y hoặc bác sĩ trước khi dùng.

Khi chế biến, cần rửa sạch rau để loại bỏ bụi đất và vi khuẩn. Rau nên được nấu chín thay vì ăn sống để hạn chế nguy cơ nhiễm ký sinh trùng, đặc biệt với rau mọc hoang.Từ mảnh vườn quê cho tới những trang sách y học cổ truyền, rau dền cơm, rau sam, diếp cá, rau má và ngải cứu đều được xem là "kho thuốc xanh" quanh ta. Chúng không chỉ nuôi dưỡng cơ thể qua từng bữa ăn dân dã mà còn góp phần phòng ngừa, hỗ trợ điều trị nhiều chứng bệnh.

Biết trân trọng và sử dụng đúng cách, những loại rau "rẻ bèo" này có thể trở thành "người bạn sức khỏe" đáng tin cậy của mỗi gia đình.