10 sai lầm tài chính khiến bạn mãi chẳng khá lên nổi

Nhiều người trẻ hiện nay vẫn thường xuyên rơi vào cảnh “thiếu trước hụt sau” – vừa nhận lương đã tiêu gần hết, không có tiền để dành, càng không nghĩ đến chuyện đầu tư hay nghỉ hưu. Lý do không hẳn vì thu nhập quá thấp, mà phần lớn là do những thói quen chi tiêu và sai lầm tài chính lặp đi lặp lại mỗi ngày.

Dưới đây là 10 lỗi phổ biến mà nếu tránh được, bạn sẽ dễ thở hơn với ví tiền của mình và từng bước xây dựng tương lai ổn định hơn.

1. Chi tiêu nhỏ nhưng tích tiểu thành đại

Một cốc trà sữa, bữa trưa văn phòng 70.000 đồng, lần “chốt đơn” Shopee lúc nửa đêm… đều có vẻ không đáng kể. Nhưng cộng dồn mỗi tuần, mỗi tháng, bạn có thể tiêu tốn hàng triệu đồng mà không hề hay biết. Vấn đề không nằm ở việc cắt bỏ hoàn toàn, mà là hãy lên ngân sách rõ ràng cho các khoản này – tiêu bao nhiêu, tiêu vào lúc nào. Đừng để thói quen chi tiêu vô thức ngốn mất khoản tiết kiệm tương lai của bạn.

2. Duy trì quá nhiều khoản chi định kỳ

Tài khoản xem phim, app học tiếng Anh, gói tập gym cao cấp, gói internet tốc độ cao… nghe qua đều hữu ích, nhưng nếu không dùng hết công suất, chúng chính là “lỗ hổng” trong ngân sách của bạn. Hãy rà soát lại định kỳ và cắt giảm những dịch vụ bạn không thực sự sử dụng – chi tiêu hiệu quả không đồng nghĩa với cắt khổ, mà là tiêu đúng nhu cầu.

3. Dùng thẻ tín dụng để chi tiêu vượt khả năng

Ở Việt Nam, ngày càng nhiều người trẻ sử dụng thẻ tín dụng để “trả góp 0%” hoặc chi tiêu trước – trả sau. Nhưng nếu không kiểm soát kỹ, khoản lãi phạt sẽ chồng lên theo từng tháng, biến món hàng 3 triệu thành… gần 4 triệu sau vài kỳ sao kê. Hãy chỉ dùng thẻ tín dụng khi bạn chắc chắn có thể trả đủ vào cuối kỳ và đừng dùng nó như “ví phụ” để sống vượt thu nhập.

4. Mua xe trả góp vượt quá nhu cầu

Xe máy, ô tô là tài sản tiêu hao, càng sử dụng càng mất giá. Việc vay mua xe đắt tiền để chạy vài lần mỗi tuần hoặc chỉ để “thể hiện” có thể khiến bạn phải trả lãi cao trong nhiều năm mà giá trị thực tế lại không tương xứng. Hãy mua phương tiện phù hợp với nhu cầu di chuyển, công việc và tài chính cá nhân, thay vì chạy theo xu hướng hay đánh giá xã hội.

5. Dành quá nhiều cho nhà ở

Mua chung cư cao cấp, thuê nhà rộng rãi trung tâm, chọn căn hộ nhiều tiện ích... có thể khiến bạn tiêu tốn đến 40–50% thu nhập hàng tháng – vượt xa khuyến nghị nên chi không quá 30% cho nhà ở. Nhà đẹp là điều ai cũng mong, nhưng hãy tính đến chi phí lâu dài như phí quản lý, bảo trì, điện nước, sửa chữa... Trước khi cam kết hợp đồng dài hạn, hãy cân nhắc kỹ giữa mong muốn và khả năng chi trả thực tế.

6. Lạm dụng giá trị căn nhà để vay tiêu dùng

Hiện nay, nhiều người dùng chính căn nhà đang ở để thế chấp vay tiêu dùng – từ làm ăn, du lịch, mua sắm đến “đầu tư tài chính”. Tuy nhiên, khi thu nhập không ổn định, việc vay thế chấp nhà ở để chi tiêu ngắn hạn là cực kỳ rủi ro, vì nếu không trả được nợ, bạn có thể mất luôn nơi ở duy nhất của mình.

7. Không có quỹ dự phòng khẩn cấp

Rất nhiều người Việt không có bất kỳ khoản tiết kiệm nào để dùng khi gặp biến cố – từ mất việc, bệnh tật đến tai nạn. Khi đó, nợ vay là lựa chọn duy nhất. Một quỹ dự phòng bằng 3–6 tháng chi phí sinh hoạt sẽ là "đệm đỡ" thiết yếu giúp bạn không gục ngã tài chính trước những bất trắc của cuộc sống.

8. Không đầu tư cho hưu trí từ sớm

Phần lớn người Việt vẫn nghĩ “già rồi tính”, nhưng nếu không đầu tư sớm, bạn sẽ rất khó tích lũy đủ để sống độc lập khi không còn thu nhập. Hãy bắt đầu bằng những khoản nhỏ – gửi tiết kiệm, mua bảo hiểm hưu trí, đầu tư quỹ mở… Dù ít nhưng đều đặn sẽ tạo thành nền tảng tài chính bền vững khi về già.

9. Rút tiền tiết kiệm để trả nợ

Khi bị áp lực nợ, nhiều người chọn rút toàn bộ tiền tiết kiệm, thậm chí tiền hưu trí, để trả nợ một lần. Nhưng sau đó lại… chi tiêu như chưa từng có khoản nợ, và sớm rơi lại vào vòng xoáy cũ. Nếu bạn phải rút tiền tiết kiệm để trả nợ, hãy tiếp tục "trả nợ ngược" cho chính mình – bằng cách tích lũy lại càng sớm càng tốt.

10. Không có kế hoạch tài chính rõ ràng

Nhiều người nắm rõ bảng giá điện thoại, xe máy, quán ăn… hơn là chi tiêu cá nhân của chính mình. Không ghi chép, không lập ngân sách, không theo dõi tài khoản… là nguyên nhân khiến bạn không biết tiền đi đâu mỗi tháng. Một kế hoạch tài chính cơ bản – gồm thu nhập, chi tiêu, tiết kiệm và đầu tư – sẽ là kim chỉ nam giúp bạn sống chủ động và bớt stress hơn rất nhiều.