Nghệ nhân miền Tây vừa làm đẹp cho đời, vừa hái ra tiền với thú vui tao nhã
Từ thú vui tao nhã, nghề trồng và tạo hình bonsai ở miền Tây đã trở thành sinh kế bền vững, giúp nhiều nghệ nhân "làm đẹp cho đời, làm giàu cho mình".
Sức hút từ thú chơi bonsai, cây cảnh
Từ những gốc cây cổ thụ trong vườn nhà, thú chơi cây cảnh dần trở thành một nét văn hóa tao nhã, gắn liền với tinh thần hiền hòa, yêu chuộng cái đẹp của người miền Tây. Ngày nay, trồng bonsai không chỉ là thú chơi, mà còn là một ngành nghề đem lại giá trị kinh tế cao, góp phần làm đẹp cảnh quan và tạo ra thu nhập đáng kể cho hàng ngàn lao động ở Vĩnh Long, Cần Thơ, Đồng Tháp…
Trong triết lý bonsai, người nghệ nhân không chỉ “uốn thân cây”, mà còn “sửa tâm mình”. Họ đầu tư thời gian, công sức để biến gốc cây vô tri thành biểu tượng của triết lý nhân sinh. Vì vậy mà trong giới chơi kiểng luôn truyền nhau câu “nhất hình, nhì thế, tam chi, tứ diệp” để chỉ sự hài hòa, cân đối giữa hình dáng, nhánh, lá và thế cây.
Nếu người lớn tuổi chuộng kiểu mô phạm, gắn với đạo Nho như thế Phúc – Lộc – Thọ, phụ tử, long thăng – long giáng, thì giới trẻ lại thích sự phóng khoáng, tự do với những thế hoành, huyền, bạt phong… phản ánh hơi thở mới của cuộc sống hiện đại.
Theo nghệ nhân quốc gia Nguyễn Minh Thành (Tư Đen), người hơn 40 năm gắn bó với bonsai cổ, lối chơi kiểng ở Nam Bộ mang trong mình triết lý nhân sinh sâu sắc. “Nhiều người yêu cây kiểng đã dành hàng chục năm, thậm chí cả đời, để hoàn chỉnh một thế cây với nguyên tắc tạo hình tỉ mỉ, nghiêm ngặt. Mỗi người có cách cảm nhận và thổi hồn vào cây khác nhau, từ đó tạo ra những bồn cảnh mang cá tính riêng”, ông nói.
Khi nghệ thuật và kinh tế cùng đơm hoa kết trái
Không chỉ là thú vui của người yêu cây cảnh, bonsai giờ đây trở thành một ngành kinh tế sáng tạo, có khả năng mang lại doanh thu cao nếu đầu tư bài bản. Giới chuyên môn đánh giá, bonsai không chỉ là một mô hình sinh kế xanh, mà còn là kênh đầu tư văn hóa có giá trị bền vững.
Nhiều nghệ nhân cho biết, với số vốn ban đầu chỉ từ 20–30 triệu đồng, người trồng có thể gây dựng vườn bonsai nhỏ, sau 2–3 năm đã cho lợi nhuận gấp đôi, thậm chí gấp ba nếu biết chọn giống, định dáng và chăm sóc đúng kỹ thuật.
Anh Bùi Thanh Hùng ở TP. Cần Thơ, từng là người mê cây đến quên ăn, quên ngủ. Nhờ học hỏi, rèn nghề nhiều năm, anh trở thành thợ sửa kiểng chuyên nghiệp, với thu nhập khoảng 15 triệu đồng/tháng. Không dừng lại ở đó, anh còn lập đội sửa kiểng 7 thành viên, hoạt động khắp các tỉnh miền Tây. Riêng nghề chăm sóc bonsai thuê cũng mang lại thu nhập 500.000–600.000 đồng/ngày cho mỗi người. Nhiều thanh niên nhờ theo nghề đã thoát khỏi cảnh làm thuê bấp bênh, có cuộc sống ổn định.
Tại Đồng Tháp, ông Huỳnh Văn Nghĩa, người gắn bó gần 50 năm với mai chiếu thủy nu, hiện có hơn 1.000 gốc, giá trị ước tính hàng tỷ đồng. Cây mai nu với thân u nần độc đáo, da xám đặc trưng, được giới chơi kiểng xem như “của hiếm”, càng lâu năm càng có giá.
Thế hệ trẻ cũng đang tạo làn gió mới. Nghệ nhân Lê Tấn Thanh Bình chọn hướng làm bonsai mini và siêu mini, chỉ cao 7–15 cm, thậm chí dưới 7 cm nhưng mang dáng cổ thụ trăm năm.“Mỗi cây phải có dáng riêng, không cây nào giống cây nào. Đó là cái thú và cũng là cái khó nhất,” anh Bình chia sẻ. Dòng bonsai mini này được tiêu thụ mạnh ở TP.HCM và các đô thị lớn, bởi phù hợp với thị hiếu và không gian sống hiện đại.
Tại Tây Ninh, một số hộ dân đã mạnh dạn liên kết mở hợp tác xã bonsai, vừa trồng, vừa đào tạo nghề và bán sản phẩm qua các sàn thương mại điện tử. Một chậu bonsai mini giá chỉ vài trăm nghìn đồng nhưng nếu đạt dáng độc, được gắn thẻ NFT hoặc bán qua các nền tảng đấu giá trực tuyến, giá có thể tăng lên gấp hàng chục lần.
Nhiều chuyên gia nhận định, nếu được hỗ trợ về kỹ thuật, vốn và xúc tiến thương mại, nghề bonsai hoàn toàn có thể trở thành một ngành hàng xuất khẩu giá trị cao, tương tự như hoa lan hay cây cảnh đô thị. Đây cũng là hướng đi phù hợp trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.
Từ bàn tay khéo léo và tâm hồn yêu cái đẹp, người miền Tây đã biến thú chơi tao nhã thành nguồn sống bền vững. Trong dòng chảy phát triển hôm nay, bonsai không chỉ là cây cảnh, đó là câu chuyện về triết lý nhân sinh, tinh thần lao động, sáng tạo và tình yêu quê hương–để nghệ thuật và kinh tế cùng đơm hoa kết trái.