Thanh long Bình Thuận trên hành trình hữu cơ hóa, chinh phục thị trường quốc tế khắt khe

Nâng chuẩn sản xuất quốc tế

Bình Thuận hiện là “thủ phủ thanh long” lớn nhất Việt Nam, với hàng chục nghìn hécta trồng tập trung tại các xã Hàm Thuận Bắc, Hàm Thuận Nam và Bắc Bình. Trong bối cảnh yêu cầu nhập khẩu ngày càng nghiêm ngặt, tỉnh đã khuyến khích chuyển đổi từ VietGAP, GlobalGAP sang hữu cơ nhằm gia tăng giá trị và khả năng xuất khẩu.

Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 8.559 ha thanh long VietGAP, 453 ha GlobalGAP và 120 ha được chứng nhận hữu cơ, chiếm khoảng 0,46% tổng diện tích. Mặc dù con số này còn khiêm tốn, song đây là bước khởi đầu quan trọng cho hành trình xây dựng thương hiệu nông sản sạch.

Để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, Bình Thuận đã triển khai mã số vùng trồng, hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, và quản lý đồng bộ quy trình sản xuất. Chính quyền địa phương cũng đang hỗ trợ doanh nghiệp và hợp tác xã đăng ký chứng nhận hữu cơ quốc tế để mở rộng thị trường sang châu Âu và Nhật Bản.

Một trong những mô hình tiêu biểu là HTX Thanh Long sạch Hòa Lệ (Hàm Thuận Bắc), nơi áp dụng quy trình hữu cơ, liên kết nông dân - doanh nghiệp và đa dạng hóa sản phẩm chế biến như rượu thanh long, nước cốt, thanh long sấy. Mô hình này giúp tăng giá trị sản phẩm lên 1,5–2 lần so với thanh long tươi bán thô.

Tuy vậy, việc sản xuất hữu cơ vẫn gặp nhiều khó khăn: chi phí đầu tư cao, quy trình khắt khe, đầu ra chưa ổn định, khiến không ít nông dân ngần ngại chuyển đổi. HTX Hòa Lệ cùng nhiều doanh nghiệp kiến nghị tỉnh tăng vốn hỗ trợ, xúc tiến thương mại và truyền thông thương hiệu hữu cơ Bình Thuận để tạo niềm tin cho người trồng.

Hướng đi dài hạn

Hiện nay, 85% sản lượng thanh long Bình Thuận vẫn xuất sang Trung Quốc qua đường tiểu ngạch, phần còn lại tiêu thụ nội địa hoặc xuất khẩu chính ngạch sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Năm 2024, việc tạm ngưng cấp giấy chứng nhận P.A.S.S từng khiến hàng ngàn tấn thanh long tồn kho, ảnh hưởng đến giá bán. Sau khi Bộ Nông nghiệp và các cơ quan chức năng vào cuộc, quy trình cấp lại giấy đã được khôi phục, mở đường cho xuất khẩu trở lại.

Để phát triển bền vững, Bình Thuận đang tập trung xử lý sau thu hoạch, đầu tư kho lạnh, bao bì đóng gói, đồng thời số hóa mã vùng trồng và chuỗi cung ứng. Những nỗ lực này không chỉ bảo đảm chất lượng mà còn giúp thanh long Bình Thuận tiếp cận thị trường khó tính một cách bền vững.

Thanh long hữu cơ tuy chưa phổ biến, nhưng là con đường tất yếu để Bình Thuận nâng hạng nông sản. Khi xu hướng tiêu dùng toàn cầu chuyển sang “xanh – bền vững”, việc sản xuất hữu cơ sẽ mang lại giá trị lâu dài, giảm phụ thuộc vào thị trường tiểu ngạch.

Nếu tỉnh tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ vốn, kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm và xúc tiến thương mại, cùng với ứng dụng công nghệ số trong quản lý sản xuất, thanh long hữu cơ Bình Thuận hoàn toàn có thể trở thành biểu tượng nông sản xuất khẩu cao cấp của Việt Nam.

Hành trình đưa thanh long Bình Thuận từ “sản phẩm sạch” đến chuẩn hữu cơ xuất khẩu không dễ, nhưng là hướng đi chiến lược. Với sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và người dân, Bình Thuận đang dần khẳng định vị thế trung tâm thanh long hữu cơ hàng đầu Đông Nam Á, mang lại giá trị kinh tế, môi trường và uy tín thương hiệu cho nông sản Việt.

Thanh Vân