Loại rau giá chỉ 5.000 đồng/bó lại là "khắc tinh" của mỡ máu cao, giúp bảo vệ gan, ngừa bệnh tim mạch và đột quỵ

Trong kho tàng ẩm thực và y học dân gian Việt Nam, lá tía tô từ lâu đã được coi là "thần dược" xanh của sức khỏe. Loại rau rẻ tiền, bình dị, thường chỉ làm gia vị trong bữa cơm hàng ngày nhưng lại sở hữu sức mạnh thải độc gan, điều hòa mỡ máu và phòng ngừa nhiều bệnh lý nguy hiểm thời hiện đại.

Đặc điểm và giá trị dinh dưỡng của lá tía tô

Tía tô (tên khoa học Perilla frutescens), thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae) là loại rau thơm quen thuộc với màu xanh tím, hương vị đặc trưng và dễ trồng. Theo phân tích dinh dưỡng, trong 100g lá tía tô chứa hàm lượng đáng kể vitamin A, C, E cùng nhiều khoáng chất như canxi, sắt, magie, phốt pho.

Ngoài ra, trong lá còn có các hợp chất sinh học quý như perillaldehyd, luteolin, acid rosmarinic và đặc biệt là omega-3 trong hạt, vốn thường chỉ có nhiều trong cá biển. Chính những thành phần này biến tía tô thành một "kho báu dinh dưỡng" thực thụ.

Lá tía tô: "Vua thải độc gan"

Gan là cơ quan quan trọng chịu trách nhiệm lọc thải và chuyển hóa độc tố. Tuy nhiên, rượu bia, thuốc lá, thực phẩm chế biến sẵn hay môi trường ô nhiễm khiến gan ngày càng quá tải.

Theo Đông y, lá tía tô có vị cay, tính ấm giúp giải độc, tán hàn, làm mát máu. Các hợp chất như acid rosmarinic và luteolin trong tía tô hỗ trợ gan chống viêm, tái tạo tế bào và đào thải độc tố.

Nghiên cứu hiện đại cũng chứng minh: các chất chống oxy hóa trong lá tía tô có khả năng giảm stress oxy hóa ở gan, ngăn chặn tổn thương tế bào do bia rượu và hóa chất gây ra. Việc uống nước lá tía tô hoặc ăn sống giúp gan hoạt động hiệu quả, giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ, viêm gan và xơ gan.

Khả năng "hút sạch mỡ máu"

Mỡ máu cao là tình trạng cholesterol và triglyceride vượt mức an toàn và là nguyên nhân hàng đầu gây xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Trong lá và hạt tía tô, omega-3 cùng acid alpha-linolenic có tác dụng giảm cholesterol xấu (LDL), tăng cholesterol tốt (HDL) và hạ triglyceride. Flavonoid và tannin còn giúp bảo vệ thành mạch, ngăn mảng bám hình thành.

Một nghiên cứu tại Nhật Bản cho thấy: dùng chiết xuất từ lá và hạt tía tô liên tục trong 6 tuần giúp giảm rõ rệt chỉ số mỡ máu và cải thiện độ đàn hồi của mạch máu. Đây là cơ sở để gọi tía tô là "khắc tinh của mỡ máu".

Những công dụng khác của lá tía tô

Không chỉ nổi tiếng với công dụng thải độc gan và "hút sạch" mỡ máu, lá tía tô còn được biết đến như một loại rau, vị thuốc đa năng mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe. Hàm lượng vitamin C và flavonoid dồi dào trong tía tô giúp tăng cường miễn dịch, chống lại vi khuẩn, virus nhờ đó giảm nguy cơ cảm cúm.

Hoạt chất acid rosmarinic có tác dụng kháng viêm, hỗ trợ làm dịu những cơn đau nhức ở người bị viêm khớp hay bệnh lý xương khớp. Với phái đẹp, tía tô cũng là "bí quyết" làm đẹp da tự nhiên, bởi nước lá tía tô có thể dùng để uống detox hoặc rửa mặt, giúp thanh lọc cơ thể, giảm mụn và làm sáng da.

Ngoài ra, omega-3 trong hạt và lá tía tô góp phần ổn định huyết áp, ngăn ngừa nguy cơ cao huyết áp, trong khi việc uống nước hoặc ăn sống lá tía tô còn cải thiện tiêu hóa, giảm đầy bụng, khó tiêu.

Cách sử dụng lá tía tô hiệu quả

Để phát huy công dụng, người dân có thể dễ dàng đưa lá tía tô vào thực đơn hằng ngày. Tía tô có thể ăn sống kèm bún, phở, cháo hoặc các món cuốn; nấu canh cùng nghêu, hến, cá để giải cảm; đun nước uống thay trà hoặc phơi khô hãm lấy nước; thậm chí kết hợp với sả, lá bưởi, lá chanh để xông hơi, hỗ trợ đào thải độc tố.

Tuy nhiên, việc sử dụng tía tô cũng cần lưu ý: người bị mỡ máu cao, gan yếu hay thường xuyên uống bia rượu được khuyến khích bổ sung thường xuyên, trong khi người huyết áp thấp và phụ nữ mang thai chỉ nên dùng ở mức vừa phải. Đặc biệt, không nên uống nước tía tô thay hoàn toàn cho nước lọc mà chỉ nên dùng khoảng 1–2 cốc nhỏ mỗi ngày để cơ thể hấp thu hiệu quả mà không gây tác dụng phụ.

Trong khi nhiều loại thực phẩm chức năng hạ mỡ máu, bổ gan có giá hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu đồng, thì lá tía tô ngoài chợ chỉ khoảng 5 nghìn đồng/bó. Một loại rau rẻ tiền, dân dã nhưng lại mang đến lợi ích vượt trội cho sức khỏe, xứng đáng được gọi là "món quà vô giá" từ thiên nhiên.

Thanh Hằng