Kế hoạch thống trị AI của ông Trump

Chính quyền Tổng thống Donald Trump công bố “Kế hoạch hành động AI của Mỹ” với mục tiêu đầy tham vọng là củng cố vị thế thống trị trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, nhằm duy trì lợi thế toàn cầu, đặc biệt là trước đối thủ cạnh tranh chiến lược Trung Quốc.

Tuy nhiên, một nghịch lý đáng lo ngại đang diễn ra. Các chuyên gia hàng đầu cho biết, đề xuất cắt giảm ngân sách nghiên cứu khoa học sâu rộng tại các cơ quan liên bang chủ chốt bao gồm Quỹ Khoa học Quốc gia (NSF), Cơ quan Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến (DARPA) và cả NASA đang có nguy cơ làm xói mòn chính mục tiêu đó.

Hành động này đang đe dọa hệ sinh thái nghiên cứu, vốn là mảnh đất màu mỡ đã gieo mầm cho những đột phá nền tảng của AI.

Phá vỡ hệ sinh thái AI

Mark Histed, trưởng đơn vị tính toán thần kinh và hành vi tại NIH, cảnh báo rằng dù tác động có thể chưa rõ ràng ngay lập tức, việc cắt giảm tài trợ này đang đe dọa toàn bộ hệ sinh thái mà chúng ta đã xây dựng xung quanh AI, vốn được tạo ra nhờ sự hỗ trợ của liên bang.

Đồng tình với quan điểm này, bà Rebecca Willett, giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Chicago, giải thích AI không phải là một lĩnh vực đơn lẻ.

Bà Willett nhấn mạnh: "Đó là một hệ sinh thái phức tạp, nơi nhiều ngành học khác nhau đóng góp các khía cạnh khác nhau. Giới học thuật và ngành công nghiệp đều đóng vai trò then chốt. Để phát triển AI trong tương lai, chúng ta cần hỗ trợ toàn bộ hệ sinh thái đó."

Cả hai chuyên gia đều khẳng định rằng AI sẽ không thể có được hình hài như hiện tại nếu thiếu đi các nghiên cứu do liên bang tài trợ trong nhiều thập kỷ.

Thực tế đã chứng minh điều này. Công nghệ xe tự lái dựa trên thị giác máy tính, nền tảng cho nhận dạng khuôn mặt và hình ảnh, đã được chính phủ Mỹ hỗ trợ phát triển từ những năm 1980.

Các công nghệ đột phá như AlphaFold, sử dụng AI để khám phá thuốc mới, hay Anthropic tập trung vào an toàn AI cho cả Bộ Quốc phòng, đều cất cánh nhờ nguồn vốn ban đầu từ liên bang.

Mối đe dọa tới nguồn cung nhân tài

Kế hoạch của ông Trump còn có thể gây ra mối đe dọa đối với sự an toàn của AI. Kế hoạch này bao gồm các điều khoản loại bỏ những hướng dẫn liên quan đến thông tin sai lệch, sự đa dạng hóa và hòa nhập xã hội. Đây lại chính là những khía cạnh nhức nhối nhất của AI, vốn đã được chứng minh là có sự thiên vị về giới tính và chủng tộc trong nhiều ứng dụng.

Nguy hiểm hơn cả, việc cắt giảm ngân sách sẽ bóp nghẹt "nguồn cung" nhân tài. Bà Willett chỉ ra rằng các trường đại học, với nguồn tài trợ từ liên bang, chính là nơi đào tạo ra đội ngũ chuyên gia AI chất lượng cao cho ngành công nghiệp.

Bà cho biết: "Lợi ích lớn nhất mà các công ty công nghệ nhận được từ trường đại học chính là nguồn nhân lực đã được đào tạo với những kỹ năng tiên tiến."

Ông Histed cũng đồng ý, nhấn mạnh rằng "hầu hết những người đang dẫn đầu cuộc cách mạng AI về mặt kỹ thuật đều xuất thân từ môi trường học thuật được tài trợ bởi chính phủ Hoa Kỳ." Việc cắt bỏ nguồn tài trợ cho nghiên cứu và đào tạo có thể là một bước đi thiển cận, có nguy cơ làm suy yếu vị thế dẫn đầu của Mỹ trong cuộc đua công nghệ quan trọng nhất thế kỷ 21.

Hoàng Thái