Một vùng đất vàng chất đầy sông suối, từng đem tặng như quà và được mệnh danh "kho báu của Thượng đế"

Hào quang vàng son dưới triều đại các vua James

Dưới thời các vua James IV, James V và James VI, việc tìm kiếm vàng tại Scotland được đẩy mạnh, bởi giá trị và uy tín của một quốc vương phần nào được đo bằng trữ lượng vàng trong lãnh thổ. Những mỏ vàng không chỉ cho sản lượng dồi dào mà còn nổi tiếng tinh khiết, khiến thợ mỏ và thợ kim hoàn từ khắp châu Âu đổ về.

Tiến sĩ Neil Clark, phụ trách Cổ sinh vật học tại Bảo tàng Hunterian, Đại học Glasgow, cho biết: “Từ lâu, người ta tin vàng chỉ xuất hiện ở vùng khí hậu nóng. Nhưng Scotland đã chứng minh điều ngược lại, và câu chuyện vàng ở đây trở thành vấn đề quốc gia vì liên quan đến uy tín hoàng gia”.

Vào thế kỷ 16, khu vực đồi Lowther – đặc biệt quanh Wanlockhead và Leadhills – được cấp phép tìm vàng. Ban đầu, vàng chỉ là sản phẩm phụ khi khai thác chì, nhưng từ năm 1526, những nhóm thợ mỏ người Đức ở Crawford Moor đã phát hiện lượng vàng trị giá hơn 100.000 bảng Anh thời đó (tương đương khoảng 32.000 tỷ VNĐ hiện nay). Có thời điểm, khoảng 300 thợ mỏ được thuê chỉ để đãi vàng.

‘Kho báu của Thượng đế’ và những câu chuyện hoàng gia

Với sản lượng dồi dào, vàng từ Crawford Moor từng được dùng để chế tác vương miện cho vua James V và hoàng hậu, cũng như đúc nhiều đồng tiền vàng tại Edinburgh. Những người tìm được vàng hoặc chủ đất có thể hưởng tới 90% giá trị, phần còn lại nộp vào kho bạc hoàng gia.

Có thời, vàng nhiều đến mức… đem tặng. Năm 1537, vua James V đã gửi tặng vị hôn thê người Pháp một số ly chứa đầy tiền vàng Scotland – món quà thể hiện sự giàu có và quyền lực. Danh tiếng về “kho báu của Thượng đế” lan rộng, biến vùng đất này thành một điểm đến vàng son trong lịch sử châu Âu.

Đến năm 1869, cơn sốt vàng lại bùng nổ tại Helmsdale, hạt Sutherland, khi ông Robert Gilchrist – thợ mỏ từng làm việc 17 năm ở Úc – phát hiện vàng ở suối Kildonan. Chỉ trong 6 tháng, khoảng 600 người đổ về đây, dựng nên hai khu tạm cư Baile an Or và Carn na Buth, thậm chí mở cả quán rượu phục vụ thợ đãi vàng. Tuy nhiên, cơn sốt này nhanh chóng chấm dứt sau một năm, khi Công tước Sutherland dừng khai thác để tập trung phát triển ngành chăn nuôi cừu.

Mặc dù những cơn sốt vàng lớn đã lùi vào quá khứ, Scotland vẫn còn những dấu ấn vàng son in đậm trong ký ức người dân. Tiến sĩ Neil Clark nhận định, trong vòng 10 năm tới, việc khai thác vàng có thể mở rộng ở nhiều vùng, đặc biệt là Aberdeen và Ayrshire.

Hoạt động tìm kiếm vàng ngày nay không chỉ mang ý nghĩa kinh tế, mà còn là hành trình khám phá lịch sử và địa chất Scotland. Sông suối quanh vùng Lowther vẫn thỉnh thoảng lấp lánh ánh vàng, gợi nhớ thời hoàng kim khi đất nước từng là biểu tượng giàu sang của châu Âu.

Dù xác định chính xác vị trí có vàng không hề dễ dàng, sức hấp dẫn của “kho báu của Thượng đế” vẫn nguyên vẹn. Với du khách yêu thích lịch sử và mạo hiểm, hành trình tìm hiểu vàng Scotland không chỉ là chuyến đi ngược dòng thời gian, mà còn mở ra góc nhìn mới về mối liên kết giữa tài nguyên thiên nhiên và quyền lực hoàng gia.

Ánh Kim