Thà đội vốn gấp 3 chứ không chọn Trung Quốc, siêu dự án đường sắt cao tốc liên tục "trễ hẹn"
Dù tiêu tốn hơn 136 tỷ USD và trì hoãn tới 4 lần, quốc gia này vẫn kiên quyết không chọn công nghệ Trung Quốc cho dự án đường sắt cao tốc đầy tham vọng.
Gánh nặng tỷ đô và những lần “lỡ hẹn”
Dự án đường sắt cao tốc HS2, tuyến huyết mạch kết nối London với Birmingham, được kỳ vọng là bước đột phá giao thông lớn nhất của Anh trong thế kỷ 21. Khởi công từ năm 2020, tuyến này không chỉ góp phần giải tỏa áp lực cho mạng lưới đường sắt hiện tại mà còn cam kết giảm phát thải carbon và thúc đẩy phát triển kinh tế vùng Trung Bắc.
Tuy nhiên, dự án đường sắt cao tốc này nhanh chóng trở thành tâm điểm tranh cãi vì những lần trễ hẹn liên tiếp. Giai đoạn đầu nối London đến West Midlands, ban đầu dự kiến hoàn thành vào năm 2026, nhưng sau đó bị lùi đến 2029, rồi 2033, và mới đây tiếp tục được thông báo sẽ “trì hoãn vô thời hạn”. Tổng chi phí hiện đã chạm ngưỡng 100 tỷ bảng (hơn 136 tỷ USD), gần gấp ba so với mức dự toán ban đầu vào năm 2013.
Theo Bộ Giao thông Anh, nguyên nhân chính là do thay đổi quy mô, kỹ thuật phức tạp và chi phí leo thang. Báo cáo từ The Business Times ngày 19/6/2025 tiết lộ: hàng tỷ bảng tiền thuế đã bị “thổi bay” vì quản lý kém hiệu quả và hợp đồng thiếu minh bạch. Bộ trưởng Giao thông Anh thừa nhận vấn đề nhưng vẫn chưa thể đưa ra mốc thời gian mới cho việc hoàn thành dự án.
Trong bối cảnh đó, Tập đoàn Xây dựng Đường sắt Trung Quốc (CRCC) từng đề xuất xây dựng toàn bộ tuyến với chi phí chỉ bằng một nửa, khoảng 17-21 triệu USD/km so với mức 25-39 triệu USD/km tại châu Âu. Nhưng đề xuất này đã bị từ chối.
Lý do chính nằm ở yếu tố chiến lược: Anh không muốn rơi vào sự phụ thuộc công nghệ Trung Quốc trong một dự án trọng điểm quốc gia. Đồng thời, chính phủ cũng ưu tiên duy trì chuỗi cung ứng trong nước, tạo việc làm cho người dân và kích thích doanh nghiệp nội địa tham gia chuỗi giá trị.
Bài toán chi phí và an ninh quốc gia
Thay vì hợp tác với Trung Quốc, chính phủ Anh đã chọn liên doanh công nghệ giữa Hitachi (Nhật Bản) và Alstom (Pháp) để cung cấp đoàn tàu cho HS2. Các con tàu cao tốc mới sẽ đạt vận tốc tối đa 360 km/h, nhanh nhất từng có ở Anh và tích hợp loạt công nghệ hiện đại: giảm tiếng ồn, tiết kiệm năng lượng, điều hòa tự động và thiết kế khí động học tiên tiến.
Không dừng lại ở phương tiện, hệ thống đường ray của HS2 cũng được thiết kế không mối nối, giúp giảm độ rung, tăng tuổi thọ và tạo trải nghiệm êm ái cho hành khách. Đặc biệt, công nghệ khoan hầm hiện đại Tunnel Boring Machine (TBM) được triển khai để vượt qua các vùng địa hình phức tạp mà vẫn đảm bảo an toàn và tiến độ thi công.
Về quản lý vận hành, HS2 ứng dụng hệ thống kiểm soát tàu tự động ETCS cấp độ cao, tương tự chuẩn châu Âu, cùng với tín hiệu số hóa nhằm tối ưu lịch trình, giảm va chạm và nâng cao năng suất chạy tàu. Đây là nỗ lực nâng tầm hệ thống đường sắt Anh, vốn bị chê lỗi thời suốt nhiều thập kỷ qua.
Tuy nhiên, bất chấp công nghệ tiên tiến, việc từ chối phương án xây dựng giá rẻ của Trung Quốc vẫn là đề tài tranh cãi lớn. Các nhà phê bình cho rằng chi phí quá cao, đi kèm với tiến độ rối ren và thiếu minh bạch, đang khiến HS2 trở thành “biểu tượng của sự lãng phí công cộng”. Thậm chí, nhiều nhánh của dự án đã bị cắt giảm để tiết kiệm ngân sách.
Dù vậy, chính phủ Anh vẫn kiên định với lựa chọn của mình. “Chúng tôi đầu tư không chỉ vì tốc độ hay chi phí, mà còn vì an ninh, chủ quyền và lợi ích dài hạn cho nền kinh tế”, Bộ trưởng Giao thông Anh nhấn mạnh.
Trong khi đó, người dân vẫn chờ đợi ngày những đoàn tàu cao tốc đầu tiên của HS2 thực sự lăn bánh sau hơn một thập kỷ trông ngóng.