Nguy cơ chậm thêm 5 năm dự án đường sắt cao tốc hơn 100.000 tỷ
Tuyến đường sắt cao tốc trị giá hơn 100.000 tỷ đồng đứng trước nguy cơ chậm tiến độ ít nhất 5 năm.
Dự án hạ tầng trọng điểm
Dự án đường sắt cao tốc Murcia–Almería tại Tây Ban Nha là một trong những hạ tầng trọng điểm thuộc Hành lang Địa Trung Hải trong Mạng lưới Giao thông Vận tải xuyên châu Âu (TEN-T). Với tổng chiều dài khoảng 200km, tuyến đường được thiết kế phục vụ cả tàu chở khách lẫn tàu hàng – trong đó, tốc độ tối đa cho tàu khách là 250 km/h và cho tàu hàng là 100 km/h. Mục tiêu của dự án không chỉ là rút ngắn thời gian di chuyển giữa các thành phố phía Nam Tây Ban Nha mà còn tích hợp mạng lưới đường sắt của nước này với phần còn lại của châu Âu.
Với tổng vốn đầu tư lên tới 3,58 tỷ euro (tương đương hơn 107.000 tỷ đồng Việt Nam), đây được xem là một trong những dự án hạ tầng đường sắt có quy mô lớn nhất ở Tây Ban Nha trong thập kỷ qua. Dự án do công ty Adif Alta Velocidad phát triển, với sự đồng tài trợ từ Liên minh châu Âu thông qua Quỹ Phát triển Khu vực. Trong đó, riêng các đoạn Nonduermas–Vera và Los Arejos–El Puche đã được EU rót 411 triệu euro.
Tuyến đường có nhiệm vụ kết nối thành phố cảng Almería với hành lang Địa Trung Hải và mạng lưới đường sắt cao tốc từ thủ đô Madrid, đi qua Castile-La Mancha và Valencia tới khu vực Murcia. Về địa lý, tuyến đi qua hai khu vực quan trọng là tỉnh Almería thuộc cộng đồng tự trị Andalusia và khu vực Murcia, giúp tăng cường liên kết vùng và thúc đẩy sự phát triển kinh tế khu vực phía Đông Nam Tây Ban Nha.
Tuyến đường được chia làm 17 phân đoạn, khởi công từ năm 2014. Đoạn cuối cùng đi qua thành phố Lorca – bao gồm đường hầm dài 2,9 km và ga mới Sutullena – được công bố vào tháng 2/2024. Nhiều hạng mục kỹ thuật phức tạp cũng đã được triển khai. Đoạn Lorca–Pulpí dài 31,3 km bao gồm hai đường ray, tận dụng 18,6 km tuyến cũ và tháo dỡ 20 km còn lại; trong khi đoạn Pulpí–Vera dài 25,7 km với phần lớn là đường đơn, dẫn vào ga Vera-Almanzora mới.
Tại Almería, một đường hầm dài 1,86 km đang được thi công để kết nối với ga trung tâm. Ga Almería dự kiến sẽ mở rộng thêm 4.800m² diện tích sàn, cùng một bến xe buýt mới rộng hơn 2.200m² với 26 bến đỗ. Công tác điện khí hóa toàn tuyến bắt đầu từ tháng 6/2023, bao gồm trạm biến áp tại Totana và các trung tâm biến áp tự động tại Murcia, Alhama de Murcia, Totana và Lorca. Hệ thống tín hiệu tiên tiến ERTMS Cấp độ 2 cũng đang được lắp đặt, bảo đảm độ an toàn và tương thích với mạng lưới châu Âu hiện đại.
Gia hạn hợp đồng ray đỡ: Cảnh báo nguy cơ trễ hẹn thêm nhiều năm
Dù đạt được một số tiến triển kỹ thuật quan trọng, dự án Murcia–Almería vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn và nguy cơ chậm tiến độ kéo dài. Theo thông tin mới nhất, hợp đồng cung cấp và vận chuyển hơn 340.000 thanh đỡ ray – vật liệu thiết yếu cho toàn tuyến – vừa được gia hạn đến tận tháng 5 năm 2028. Gói thầu này bao phủ 5 phân đoạn với tổng chiều dài khoảng 140 km, kéo dài từ Lorca tới Almería. Đây được xem là dấu hiệu rõ ràng cho thấy quá trình thi công đang có dấu hiệu đình trệ hoặc chậm triển khai tại nhiều điểm.
Theo lịch trình ban đầu, toàn bộ tuyến dự kiến hoàn thành vào năm 2023. Sau đó, mốc thời gian bị lùi sang năm 2026, rồi 2027. Với động thái gia hạn hợp đồng nói trên, nhiều chuyên gia hạ tầng và các nhóm kinh tế địa phương nhận định rằng năm 2028 mới là mốc hoàn thành có tính khả thi hơn cả. Tuy vậy, họ cũng không loại trừ khả năng tuyến đường sẽ còn tiếp tục bị trì hoãn nếu các vấn đề về kỹ thuật, nguồn lực và thủ tục tiếp tục phát sinh trong thời gian tới.
Thực tế hiện tại cho thấy, mới chỉ có 7 trong tổng số 17 phân đoạn đã hoàn thành phần nền đường. Các đoạn còn lại vẫn đang trong giai đoạn thiết kế, đấu thầu hoặc thi công dang dở. Trong khi đó, các gói thầu chính – như gói thi công đoạn Lorca–Pulpí trị giá 171 triệu euro do liên danh Acciona & Ferrovial thực hiện, hay gói xây dựng đoạn Totana–Totana trị giá 184 triệu euro của liên danh Contratas y Ventas – Sando – vẫn đang chịu áp lực lớn về tiến độ.
Việc tuyến đường sử dụng khổ ray tiêu chuẩn châu Âu là một điểm sáng, hứa hẹn sẽ giúp hàng hóa và hành khách lưu thông liên tục từ miền Nam Tây Ban Nha qua Pháp mà không cần đổi tàu, tăng cường năng lực vận tải xuyên biên giới. Tuy nhiên, nếu không có giải pháp mạnh mẽ và đồng bộ trong điều hành và tài chính, viễn cảnh một tuyến đường sắt cao tốc hiện đại kết nối Địa Trung Hải với trung tâm lục địa vẫn sẽ là giấc mơ chưa hẹn ngày thành hiện thực.
Dù vậy, giới chức Tây Ban Nha vẫn khẳng định cam kết hoàn thành dự án, xem đây là một phần trong chiến lược phát triển bền vững của quốc gia. Ngoài việc giảm phát thải khí nhà kính thông qua việc chuyển đổi từ vận tải đường bộ sang đường sắt, dự án cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo việc làm, phát triển cơ sở hạ tầng xanh và nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng.