Sau sáp nhập, đây là tỉnh duy nhất Việt Nam có tên viết “sai” chính tả và lợi thế hiếm thấy “3 trong 1”

Tên gọi "sai" chuẩn, nhưng giàu bản sắc

Ngày 12/6, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025, giảm số tỉnh, thành phố từ 63 xuống còn 34 tỉnh, thành.

Trước sáp nhập, có một số tỉnh ở Việt Nam có tên gọi không tuân theo quy tắc chính tả thông thường. Cụ thể, đó là các tỉnh Bắc Kạn, Kon Tum, Đắk Lắk, và Đắk Nông. Những tỉnh này có cách viết tên không theo quy tắc chính tả tiếng Việt, đặc biệt là việc sử dụng dấu thanh và âm "k".

Sau sáp nhập thì chỉ còn duy nhất Đắk Lắk là vẫn còn cách viết cũ. Hợp nhất với Phú Yên, tỉnh mới mang tên Đắk Lắk sẽ có diện tích trên 18.096 km², lớn thứ ba cả nước, với dân số gần 3,34 triệu người.

Theo PGS.TS Phạm Văn Tình, địa danh “Đắk Lắk” được sử dụng từ thời Pháp thuộc (năm 1904), ghi theo tiếng Pháp là “Darlac” - [da:lak]. Đến sau 1976, Việt Nam đã thống nhất tên gọi là “Đắk Lắk” – cách ghi âm theo giọng đọc của người dân địa phương.

Nguồn gốc từ “Đắk” bắt nguồn từ tiếng Mnông (phát âm gần giống như "đác lác"), tương đương với các từ “đa”, “đạ”, “đà” của các dân tộc thiểu số khác ở Tây Nguyên – mang nghĩa là “nước” hoặc “nguồn nước”. “Lắk” là tên một hồ lớn trong tỉnh. Cách đặt tên phản ánh đặc điểm địa lý cũng như nét văn hóa gắn liền với đời sống của người bản địa. Cách viết “Đắk Lắk” không chỉ là âm thanh được ghi lại, mà còn là dấu ấn văn hóa đã được pháp luật công nhận (Quyết định số 121-TCTK/PPCĐ ngày 2/3/1979 của Tổng cục Thống kê) và ghi nhận trong nhiều tài liệu học thuật như từ điển tiếng Việt do Viện Ngôn ngữ học biên soạn.

Việc giữ nguyên tên “Đắk Lắk” không đơn thuần là quyết định hành chính, mà là cách thể hiện thái độ trân trọng quá khứ, văn hóa bản địa và khẳng định tính liên tục của lịch sử vùng đất.

Tỉnh mới duy nhất sở hữu cùng lúc: Cao nguyên – biển – biên giới

Trước khi sáp nhập, Đắk Lắk đã là trung tâm của Tây Nguyên với thế mạnh về nông nghiệp, năng lượng tái tạo và nguồn lực dân tộc. Sau khi hợp nhất với Phú Yên, một tỉnh ven biển miền Trung giàu tiềm năng du lịch và logistics, địa phương mới của Việt Nam đồng thời có cao nguyên, biển và biên giới quốc tế (giáp Campuchia).

Địa bàn tỉnh mới sở hữu đường bờ biển dài gần 200 km, bao gồm cảng Bãi Gốc và Vũng Rô, đây là hai điểm trung chuyển quan trọng trong chuỗi logistics ven biển miền Trung. Đồng thời, tuyến cao tốc Khánh Hòa – Buôn Ma Thuột dài hơn 117 km với tổng vốn đầu tư 22.000 tỷ đồng đang được triển khai, sẽ kết nối cao nguyên và duyên hải chỉ trong vòng dưới 3 giờ. Đây là tuyến huyết mạch mở ra trục kinh tế Đông – Tây xuyên suốt.

Không dừng lại ở đó, sân bay Buôn Ma Thuột cũng đang được nâng cấp lên quy mô 5 triệu khách/năm vào 2030, hướng tới đạt 7 triệu vào năm 2050, đủ điều kiện trở thành sân bay quốc tế thứ hai ở Tây Nguyên sau Pleiku. Việc phát triển đồng bộ từ đường bộ, hàng không đến cảng biển giúp địa phương mới trở thành điểm “nút giao chiến lược” của vùng.

Không chỉ sở hữu vị trí kết nối hoàn hảo, tỉnh mới còn có tiềm năng lớn về năng lượng sinh học (biomass) từ các sản phẩm như cà phê, mía, sắn – vốn dồi dào ở Đắk Lắk. Phú Yên và Đắk Lắk đều nằm trong nhóm các tỉnh dẫn đầu về khả năng phát triển năng lượng tái tạo, tạo nền tảng cho nền kinh tế xanh và tuần hoàn trong tương lai.

Một trung tâm tăng trưởng mới của miền Trung – Tây Nguyên

Việc sáp nhập không chỉ mang ý nghĩa “mở rộng địa lý”, mà còn là tái cấu trúc toàn diện để xây dựng mô hình phát triển đa trục – kết hợp công nghiệp, logistics, du lịch và nông nghiệp sinh thái. Sự hội tụ giữa cao nguyên, biển và biên giới giúp tỉnh mới trở thành “cửa ngõ giao thương” hoàn chỉnh giữa miền Trung, Tây Nguyên và cả khu vực Đông Dương.

Trên địa bàn Nam Phú Yên – nơi trước đây tập trung Khu kinh tế Nam Phú Yên rộng 3.200ha, cùng cảng Bãi Gốc – đang đón làn sóng đầu tư lớn với sự hiện diện của các tập đoàn như Hòa Phát, SK Group, Ecopark. Nơi đây được định hướng thành trung tâm công nghiệp – hậu cần xuất khẩu của vùng Nam Trung Bộ – Tây Nguyên, góp phần nâng cao năng lực sản xuất và mở rộng thị trường quốc tế.

Trong khi đó, Buôn Ma Thuột tiếp tục giữ vai trò trung tâm nông nghiệp, văn hóa bản địa với sản phẩm chiến lược là cà phê và du lịch trải nghiệm. Việc kết nối giữa biển và cao nguyên cho phép tỉnh mới phát triển đa dạng mô hình kinh tế: từ công nghiệp chế biến nông sản, năng lượng tái tạo, đến du lịch sinh thái – văn hóa và dịch vụ cao cấp.

Việc giữ lại tên “Đắk Lắk” – dù không đúng chuẩn chính tả, lại trở thành biểu tượng văn hóa của vùng đất giàu bản sắc, dám khác biệt. Đây là cách khẳng định bản lĩnh địa phương và tôn vinh các giá trị cội nguồn trong một giai đoạn hội nhập và phát triển mới.

Tỉnh mới hình thành từ Đắk Lắk và Phú Yên không chỉ là bước đi hành chính, mà là cú hích cho chiến lược phát triển vùng Tây Nguyên – miền Trung, tạo nên một cực tăng trưởng có khả năng định hình lại bản đồ phát triển quốc gia trong những thập kỷ tới.

Thu Sa