Phong cách sống hai đầu đất nước từ bản sắc làng quê: Vì sao nhà miền Bắc xây tường cao, còn miền Nam để ngõ rộng?

Bản sắc làng quê miền Bắc

Nông thôn miền Bắc mang đặc trưng của vùng đồng bằng sông Hồng, nơi nền văn minh lúa nước phát triển sớm, là cái nôi của nhiều truyền thống văn hóa lâu đời. Ngôi làng miền Bắc thường có cổng làng, lũy tre, đình làng, giếng nước, những biểu tượng quen thuộc gắn bó với tuổi thơ nhiều thế hệ.

Người Bắc sống trong làng thường theo nếp "trên kính dưới nhường", tôn trọng thứ bậc, giữ gìn lễ nghĩa. Mỗi gia đình là một tế bào nhỏ của cộng đồng rộng lớn, nơi mà hàng xóm "tối lửa tắt đèn có nhau" nhưng cũng giữ khoảng cách nhất định. Những quy ước bất thành văn như "ra đường chào hỏi", "gặp cụ già phải khoanh tay cúi chào" hay chuyện "cỗ bàn làng xã phải theo lễ nghi" vẫn còn được lưu giữ đến tận hôm nay.

Nhịp sống nông thôn miền Bắc diễn ra đều đặn và chừng mực. Sáng sớm, tiếng rao quen thuộc vang từ đầu làng đến cuối ngõ. Trưa, nhà nhà đóng cửa nghỉ ngơi. Chiều, phụ nữ đi chợ làng, đàn ông uống trà hay quây quần ở sân đình. Các dịp lễ, Tết, ngày rằm, mồng một... là thời gian làng xã tề tựu, cúng đình, cúng tổ tiên như một sự nối dài của nền nếp gia phong.

Có lẽ vì thế, phong cách sống nông thôn miền Bắc luôn toát lên vẻ nền nếp, chỉn chu và mang tính tập thể cao. Mỗi cư dân là một mắt xích giữ gìn truyền thống.

Miền Nam: Xóm làng phóng khoáng, mở lòng và thích nghi

Trái với sự chừng mực của làng quê miền Bắc, nông thôn miền Nam, nhất là vùng đồng bằng sông Cửu Long mang đến cảm giác phóng khoáng và gần gũi hơn. Điều này bắt nguồn từ lịch sử khai phá vùng đất mới, nơi người dân từ khắp nơi tụ hội về lập nghiệp. Tinh thần đó tạo nên tính cách hào sảng, dễ gần, ít câu nệ lễ nghi.

Nhà ở nông thôn miền Nam thường không có cổng kín tường cao, mà là kiểu "mở" với hàng rào thấp, hiên nhà rộng, cây trái um tùm. Người Nam đón khách bằng nụ cười, mời ăn mời uống rất tự nhiên. Chuyện làng chuyện xóm thường được giải quyết bằng sự thỏa thuận, ít dùng đến quy ước hay quy định chặt chẽ.

Nhịp sống miền quê Nam Bộ cũng nhẹ nhàng nhưng linh hoạt hơn. Người miền Nam thức dậy sớm theo con nước, gắn bó với mùa vụ, kênh rạch. Các hoạt động trong ngày không bị gò bó bởi khung giờ quá nghiêm ngặt. Ở đây, buổi sáng có thể bắt đầu bằng phiên chợ nổi, bữa trưa đôi khi diễn ra dưới tán cây bên sông, chiều đến là giờ hóng mát, chèo ghe hoặc ra ruộng bắt cá đồng.

Không khí trong làng xóm Nam Bộ gần như không có ranh giới. Trẻ con gọi người lớn là "chú", "cô", "dì", "dượng" một cách thân tình. Tình làng nghĩa xóm không cần nhiều nghi lễ mà thể hiện ở việc "có gì ăn nấy", sang nhà nhau không cần gõ cửa, cùng nhau giữ gìn bến nước, vườn cây.

Dù mỗi miền có một phong cách sống, nếp làng khác nhau, nhưng đều thể hiện rõ tinh thần cộng đồng và nền tảng gia đình, những giá trị cốt lõi của văn hóa Việt.

Ngày nay, sự phát triển của giao thông, công nghệ và đô thị hóa khiến làng quê hai miền dần có nhiều điểm tương đồng. Song những khác biệt về phong cách sống vẫn hiện diện, không chỉ trong cách dựng nhà, nấu bữa cơm, mà còn trong thái độ sống, sự gắn bó giữa người với người.

Linh Linh