Sắn – Mặt hàng xuất khẩu tỷ đô, vượt cả gạo và sầu riêng
Khi nhắc đến những nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến gạo, cà phê hay sầu riêng. Tuy nhiên, một loại cây ít được chú ý hơn đang giúp Việt Nam cùng Thái Lan trở thành hai quốc gia dẫn đầu thị trường thế giới – đó là cây sắn. Với kim ngạch xuất khẩu trung bình hơn 1 tỷ USD/năm, sắn hiện chỉ đứng sau lúa gạo, cà phê và điều trong nhóm các mặt hàng nông sản có giá trị xuất khẩu cao nhất tại Việt Nam.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam trong tháng 2/2025 đạt hơn 428.000 tấn, trị giá hơn 134 triệu USD, tăng mạnh 44,8% về lượng và 35,4% về trị giá so với tháng trước. Lũy kế hai tháng đầu năm, mặt hàng này đã thu về hơn 233 triệu USD với hơn 723.000 tấn, dù tăng 14,9% về lượng nhưng lại giảm 19% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024.
Thị trường tiêu thụ sắn lớn nhất của Việt Nam vẫn là Trung Quốc, chiếm hơn 95% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong hai tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu sang Trung Quốc hơn 692.000 tấn sắn, trị giá 219 triệu USD, tăng 15% về lượng nhưng giảm 19% về trị giá so với cùng kỳ. Giá bình quân 317 USD/tấn, giảm 30% so với năm ngoái.
Ngoài Trung Quốc, một số thị trường khác như Đài Loan (Trung Quốc), Malaysia, Nhật Bản cũng nhập khẩu lượng lớn sắn từ Việt Nam. Đáng chú ý, xuất khẩu sắn sang Malaysia đã tăng 137% về lượng và 76% về trị giá so với cùng kỳ năm trước, cho thấy nhu cầu của thị trường này đang có xu hướng tăng mạnh.
Toàn bộ cây sắn đều có thể khai thác, từ củ đến lá đều sinh lời
Không chỉ có giá trị kinh tế cao, sắn còn là một trong những cây trồng hiếm hoi mà tất cả các bộ phận đều có thể khai thác thương mại.
Củ sắn: Là nguyên liệu chủ yếu để chế biến tinh bột sắn, sắn lát khô, bột sắn nghiền – những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Ngoài ra, củ sắn còn được dùng làm thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu cho công nghiệp chế biến thực phẩm, sản xuất ethanol và rượu bia.
Thân sắn: Được sử dụng để làm giống cho mùa vụ tiếp theo, hoặc dùng để làm nấm, nguyên liệu sản xuất giấy, sản xuất than sinh học.
Lá sắn: Là nguồn thức ăn dồi dào cho cá, tằm, gia súc và còn được xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc để làm thực phẩm chức năng.
Hiện tại, Việt Nam có 43 tỉnh thành trồng sắn, tập trung chủ yếu tại Trung du miền núi phía Bắc, Bắc Trung Bộ, Duyên hải Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ. Tổng diện tích trồng sắn dao động từ 520.000 – 550.000 ha, năng suất đạt 19-20 tấn/ha, sản lượng mỗi năm đạt trên 10 triệu tấn củ tươi.
Sắn có tiềm năng lớn nhưng đối mặt với nhiều thách thức
Dù có vai trò quan trọng trong ngành nông nghiệp xuất khẩu, tình hình tiêu thụ sắn hiện nay đang gặp khó khăn do nhiều yếu tố tác động.
Thứ nhất, giá xuất khẩu tinh bột sắn đang giảm mạnh do Trung Quốc không tích trữ hàng nhiều như trước. Các thương nhân Trung Quốc vẫn chưa đẩy mạnh thu mua, khiến lượng tồn kho tinh bột sắn tại các nhà máy trong nước tăng cao. Điều này đã kéo giá sắn tươi và sắn lát khô xuống thấp hơn so với cùng kỳ năm ngoái.
Thứ hai, nguồn cung sắn đang dư thừa, trong khi thị trường xuất khẩu lại gặp nhiều biến động. Dự kiến, nhiều doanh nghiệp kinh doanh sắn lát sẽ giảm 20-30% sản lượng dự trữ trong vụ 2024/2025 so với năm trước.
Thứ ba, giá sắn hiện tại thấp hơn so với giá ngô và lúa mì, điều này có thể khiến các nhà máy thức ăn chăn nuôi ưu tiên sử dụng sắn lát nhiều hơn trong công thức phối trộn thức ăn. Nếu tình trạng này kéo dài, ngành sắn Việt Nam sẽ cần điều chỉnh chiến lược sản xuất để phù hợp với nhu cầu thị trường.
Dù đối mặt với không ít thách thức, nhưng với vị thế quốc gia xuất khẩu sắn lớn thứ 2 thế giới, Việt Nam vẫn còn rất nhiều cơ hội để mở rộng thị trường và nâng cao giá trị sản phẩm từ loại cây trồng này. Nếu có chiến lược phù hợp, sắn hoàn toàn có thể trở thành "vàng trắng" mới của ngành nông nghiệp Việt Nam, mang lại nguồn thu khổng lồ không thua kém gì sầu riêng hay gạo trong tương lai.
Linh Linh