Facebook, mạng xã hội lớn nhất hành tinh, vừa ra mắt tiền điện tử Libra, dự kiến giao dịch chính thức từ đầu năm 2020. Theo Bloomberg, Facebook kỳ vọng đồng tiền Libra do công ty phát triển sẽ được giao dịch trên quy mô toàn cầu giống như đồng USD.
Theo giới phân tích, Libra có thể tạo nên cơn địa chấn trong ngành tài chính toàn cầu, có khả năng thay đổi cục diện thị trường tài chính và là đối thủ đáng gờm của các tổ chức tài chính, ngân hàng. Chuyên gia tài chính Trần Đình Phương đánh giá đồng tiền của Facebook có thể tạo ra một quyền lực khủng khiếp như cách mà gã khổng lồ này đang hoạt động với vai trò mạng xã hội, kết nối con người.
Cụ thể, theo ông Phương, Bitcoin được xem là đồng tiền số có vốn hóa giá trị cao nhất thế giới nhưng vẫn chưa tạo ra nền tảng giao dịch thuận lợi và chủ yếu mang tính đầu cơ, lưu trữ giá trị là chính. Hơn nữa, muốn có đồng tiền Bitcoin thì phải “đào”. Song với đồng tiền Libra, Facebook đang tìm cách xây dựng một mạng thanh toán bằng cách tạo ra một hệ sinh thái trực tuyến mà người dùng có thể mua hàng (ví dụ như vàng, ô tô, quần áo, giày dép… - PV) và trả tiền cho nhau.
TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng, giải thích thêm: Cơ chế hoạt động của đồng tiền Libra mang tính linh hoạt rất cao và rộng khắp thế giới. Chẳng hạn, theo một cách thông thường, muốn chuyển ngoại tệ sang cho con du học ở nước ngoài, hiện nay phụ huynh phải ra ngân hàng lấy tiền đồng để mua USD, sau đó chuyển số tiền này vào tài khoản của con ở nước ngoài. Tuy vậy, cũng không dễ mua ngoại tệ và còn mất tiền phí lẫn chênh lệch tỉ giá mua và bán.
Ngược lại, với đồng tiền Libra của Facebook, người dùng Việt Nam chỉ cần lấy tiền đồng mua Libra, sau đó chuyển đổi đồng Libra chỉ bằng cú pháp tin nhắn cho người thân ở nước ngoài. Người thân ở nước ngoài sau khi nhận được sẽ đổi Libra ra đồng tiền bản tệ ở nước đó, ví dụ như đổi ra USD và sử dụng.
Mặt khác, theo TS Hiếu, đồng tiền Libra của Facebook còn được đảm bảo bằng tài sản và nhận được sự hậu thuẫn bởi những tập đoàn tên tuổi hàng đầu trên thế giới. Trong đó có những gã khổng lồ về công nghệ và thanh toán như Mastercard, PayPal, Uber, Visa hay Spotify Technology… nên nó có giá trị và niềm tin. Đây mới là điều quan trọng và tạo ra sự chấn động cho thị trường tài chính hiện tại.
Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, với đặc tính hữu dụng không thua kém tiền thật và nếu xây dựng được niềm tin về giá trị đồng tiền thì tính phổ biến của đồng tiền Libra sẽ không thua kém các đồng tiền lớn trên thế giới.
| Sự ra đời đồng tiền số Libra của Facebook sẽ mang lại nhiều lợi ích về mặt thanh toán?. Ảnh minh họa |
Giao dịch minh bạch chính là con dao hai lưỡi
Đồng tiền điện tử của Facebook dự kiến ra mắt vào năm 2020 đã gây ra "cơn địa chấn” trong ngành tài chính toàn cầu. Ông Lê Hải Trà - Phụ trách Hội đồng quản trị Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM (HOSE) nhận định: “Mặc dù Libra ra đời trên nền tảng blockchain, nhưng khác xa với Bitcoin hay những thứ tương tự”. Giao dịch minh bạch chính là con dao hai lưỡi bởi:
Thứ nhất, sự khác biệt giữa Libra và những đồng tiền ảo như Bitcoin ở chỗ: Libra là đồng tiền giao dịch chính danh, người dùng sẽ cần cung cấp chứng minh cá nhân do chính phủ cung cấp để thiết lập tài khoản. Trong khi giao dịch mua bán Bitcoin hoàn toàn ẩn danh. Như vậy, một khối lượng tiền giao dịch ngầm ẩn danh thông qua các đồng tiền kĩ thuật số như Bitcoin sẽ không chuyển sang Libra.
Thứ hai, Libra không phải là tài sản đầu cơ hấp dẫn và cũng không khan hiếm như Bitcoin.
Người dùng muốn có tiền Libra sẽ dùng đồng tiền của nước họ để mua. Đồng USD, Euro, Yen… bỏ ra để mua Libra sẽ được đưa vào ngân hàng. Nhờ phương pháp chuyển đổi này nên người ta có thể tạo ra một lượng Libra không hạn chế. Trong khi Bitcoin bị giới hạn ở con số 21 triệu là hết.
Ông Lê Hải Trà nhận định: “Sự sống còn của đồng Libra phụ thuộc vào “khả năng tích hợp với hệ thống tài chính hiện tại, trong đó các cơ quan quản lý trở thành các đối tác”. Trong khi đó, Ngân hàng trung ương các nước lại coi Libra là đối tượng cần được quản lý giám sát chặt chẽ. Điều này tạo nên sự xung đột lợi ích khiến các cơ quan quản lý không thể trở thành “đối tác” của đồng tiền này”.
Cụ thể, theo ông Lê Hải Trà, nhiệm vụ của Ngân hàng trung ương các nước là kiểm soát cung ứng tiền tệ trên thị trường để vận hành chính sách tiền tệ đảm bảo vấn đề tỉ giá, lạm phát, ngoại hối. Nếu đồng Libra tích hợp vào hệ thống rổ tiền tệ các NHTW, tức là được các cơ quan quản lý thừa nhận như một phương tiện trao đổi giá trị. Một mặt, đồng Libra là đối tượng để Ngân hàng trung ương các nước quản lý. Nhưng các Ngân hàng trung ương không thể vừa vận hành mà lại từ bỏ quyền kiểm soát.
Mặc dù lãnh đạo Facebook khẳng định “không tạo ra nó với mục đích thay thế các ngân hàng trung ương lớn" nhưng cách thức và tham vọng của Facebook muốn trở thành "gã khổng lồ" trong ngành tài chính đang vấp phải sự phản đối dữ dội từ các nhà làm chính sách Mỹ và Châu Âu.
Vài giờ sau khi Facebook công bố kế hoạch phát triển tiền ảo Libra, Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire "dội gáo nước lạnh" vào kế hoạch này khi cho rằng, không nên coi Libra là sự thay thế cho các loại tiền tệ truyền thống.
Chủ tịch Ủy ban Dịch vụ Tài chính Hạ viện Mỹ, kêu gọi Facebook dừng dự án Libra cho đến khi Quốc hội Mỹ và các nhà quản lý xem xét. Các nhà lập pháp khác thì kêu gọi tổ chức phiên điều trần và đặt câu hỏi: liệu đồng Libra có được giám sát phù hợp.
Thời gian gần đây, Facebook liên tục “dính phốt” vì bị lộ dữ liệu thông tin cá nhân của người sử dụng. Chính vì vậy, các cơ quan quản lý sẽ kiểm tra chặt chẽ trước khi dự án này thực sự hoạt động.
Đừng để nước đến chân mới nhảy
Ban lãnh đạo Facebook nhấn mạnh: Không tạo ra một đồng tiền thanh toán thay thế các ngân hàng trung ương của các quốc gia mà chỉ nhằm mục đích đem đến giao dịch thuận tiện hơn. Tuy nhiên, chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu đánh giá: Nếu nhìn vào các đồng tiền lớn trên thế giới như USD, nhân dân tệ, yen hay euro thì hệ thống tiền tệ do Facebook sáng tạo ra vô cùng mới. Đây là hệ thống tiền tệ mà thế giới chưa bao giờ tưởng tượng đến.
“Trong tương lai, khi Libra chính thức áp dụng có khả năng sẽ là đồng tiền vượt qua tất cả biên giới và ranh giới về kiểm soát tiền tệ. Đây là điều nguy hiểm trên thế giới vì nó liên quan đến rửa tiền, tham nhũng và dễ dàng tài trợ cho các tổ chức khủng bố trên thế giới. Do đó, dưới góc nhìn của tôi, nó có thể sẽ xóa bỏ chủ quyền về tiền tệ của nhiều quốc gia vì không thể kiểm soát được đường đi giao dịch của nó” - TS Hiếu cảnh báo.
Cũng chính vì lý do này, theo Bloomberg, khi Facebook vừa thông báo ra mắt đồng tiền Libra, lập tức các nhà lập pháp Mỹ và châu Âu đã yêu cầu áp dụng các quy định chặt chẽ hơn cho đồng tiền này. Ví dụ, Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho rằng không nên coi Libra là sự thay thế cho các loại tiền tệ truyền thống. Chủ tịch Ủy ban Dịch vụ tài chính Hạ viện Mỹ Maxine Waters cũng kêu gọi mạng xã hội lớn nhất hành tinh dừng dự án Libra cho đến khi Quốc hội Mỹ và các nhà quản lý xem xét.
Theo TS Nguyễn Trí Hiếu, hiện chưa thể hình dung giá trị thực của đồng tiền Libra nếu so sánh với USD hay các đồng tiền khác. Tuy vậy, với đồng tiền mới này, chắc chắn Việt Nam sẽ rất bỡ ngỡ, do đó đòi hỏi cơ quan chức năng tại Việt Nam phải có đội ngũ nghiên cứu và đưa ra quyết sách trong trường hợp đồng tiền Libra đi vào hoạt động đại trà, mang tính phổ biến.
“Đây là điều cần phải làm ngay. Đừng chờ đợi nước đến chân mới nhảy vì lúc đó đã muộn và khiến cho hệ thống tiền tệ quốc gia khó kiểm soát. Chúng ta đã có kinh nghiệm với đồng Bitcoin khi đến thời điểm hiện nay vẫn chưa có quy định hay luật nào để định nghĩa, quản lý đồng tiền số này mà chỉ mới cấm là phương tiện thanh toán. Trong khi đó, các hoạt động giao dịch, “đào”, kinh doanh Bitcoin đang phổ biến trong xã hội” - ông Hiếu góp ý.
Hoài Dương