Trung Quốc tăng tốc tự chủ chip AI
Bị Mỹ siết chặt nguồn cung chip tiên tiến, các hãng công nghệ Trung Quốc đang tìm cách tự lực.
Khi lệnh cấm trở thành động lực
Từ năm 2018, cuộc chiến vi mạch Mỹ - Trung leo thang chưa từng có. Lệnh hạn chế xuất khẩu công nghệ cao – đặc biệt là máy quang khắc và GPU tiên tiến – khiến Trung Quốc bị chặn đứng tiếp cận chip hiện đại. Tuy nhiên, như nhận định của The Economist, chính các biện pháp kiềm chế này lại “vô tình thúc đẩy khả năng tự chủ và đổi mới một cách thông minh” của Bắc Kinh.
Minh chứng rõ nhất là DeepSeek, startup AI Trung Quốc khiến giới công nghệ toàn cầu ngạc nhiên đầu năm nay với mô hình AI có hiệu năng tương đương sản phẩm hàng đầu của Mỹ nhưng chi phí huấn luyện thấp hơn nhiều lần. Trong lĩnh vực sản xuất chip, các doanh nghiệp như Huawei, SMIC, Cambricon hay Tencent Cloud cũng đang tìm đường “vượt rào” bằng cách tối đa hóa công nghệ cũ và tối ưu đồng bộ phần cứng – phần mềm.
Theo Edgerunner Ventures, hiệu suất trung bình của chip AI Trung Quốc đạt 114 teraflop, thấp hơn nhiều so với chip Mỹ. Chẳng hạn, Huawei Ascend 910C đạt 800 teraflop, trong khi Nvidia B200 đạt tới 2.500 teraflop. Tuy nhiên, thay vì đầu hàng, Trung Quốc tập trung bù đắp bằng quy mô và cấu trúc hệ thống.
Bị ngăn tiếp cận máy quang khắc siêu cực tím (EUV) – công nghệ do ASML Hà Lan độc quyền, các nhà sản xuất như SMIC buộc phải tận dụng máy DUV đời cũ với bước sóng 193 nm. Họ sáng tạo bằng kỹ thuật multi-patterning (in nhiều mẫu lặp), giúp khắc chi tiết nhỏ hơn dù chi phí cao và tỷ lệ lỗi tăng. Theo chuyên gia, “đối với Trung Quốc, tự chủ quan trọng hơn hiệu suất”.
Tăng số lượng bù chất lượng, tối ưu phần mềm để “vượt trội”
Không thể cạnh tranh về công nghệ chip đơn lẻ, Trung Quốc chọn hướng song song hóa – chia nhỏ tác vụ để nhiều chip cùng xử lý. Tháng 4 vừa qua, Huawei giới thiệu CloudMatrix 384, hệ thống gồm 384 chip Ascend 910C, đạt hiệu năng tương đương Nvidia GB200 NVL72 – vốn chỉ dùng 72 chip B200.
Dù mỗi chip Ascend yếu hơn 3 lần, Huawei dùng số lượng bù hiệu năng, đổi lại tiêu thụ điện năng lớn hơn. Nhưng theo Ryan Cunningham (Edgerunner Ventures), “đó là sự đánh đổi hợp lý, vì năng lượng không phải vấn đề lớn ở Trung Quốc”.
Đáng chú ý, Huawei ứng dụng mạng quang học (optical networking) để truyền dữ liệu bằng ánh sáng thay vì điện, giúp giảm điện năng và tỏa nhiệt, tăng hiệu suất trong trung tâm dữ liệu – công nghệ vốn chỉ dùng trong cáp quang đường dài trước đây.
“Phương pháp của Huawei đang thay đổi căn bản cách xây dựng cơ sở hạ tầng AI”, nhà phân tích Qingyuan Lin (Bernstein) nhận định.
Ngoài phần cứng, Trung Quốc còn tinh chỉnh phần mềm và kiến trúc xử lý. Các hệ thống vi xử lý hiện đại thường dùng kiến trúc 32-bit hoặc 64-bit, trong khi các hãng Trung Quốc mạnh dạn chia nhỏ xuống 16-bit, 8-bit, thậm chí 4-bit, chấp nhận sai số nhỏ để tăng tốc độ xử lý.
Tháng 8 vừa qua, DeepSeek công bố định dạng số 8-bit mới không phân biệt dấu hay phần thập phân, giúp tiết kiệm dung lượng và năng lượng trong các tác vụ AI cụ thể. Ngay sau đó, cổ phiếu Cambricon Technologies – nhà thiết kế chip Trung Quốc – tăng mạnh khi công bố áp dụng định dạng này.
Song song, Tencent Cloud điều chỉnh cơ sở hạ tầng để hỗ trợ các chip AI “nội địa chính thống”, thay vì phụ thuộc vào Nvidia. Chủ tịch Qiu Yuepeng khẳng định, doanh nghiệp đang xây dựng hạ tầng xoay quanh chip nội địa, còn Phó chủ tịch Dowson Tong cho biết Tencent hợp tác với nhiều hãng chip trong nước để tối ưu phần cứng cho từng kịch bản ứng dụng.
Tự chủ công nghệ
Theo CNBC, các chuyên gia nhận định Trung Quốc đang giảm nhanh sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Sau khi Mỹ tạm nới hạn chế bán chip Nvidia H20 hồi tháng 7, phản ứng từ Bắc Kinh không phải là nhẹ nhõm, mà là lời kêu gọi “từ bỏ hoàn toàn chip Mỹ” để tập trung phát triển nội địa.
Giới quan sát cho rằng, Trung Quốc đã chuyển từ tâm thế ứng phó sang chủ động, biến thách thức thành cơ hội. Khi lệnh cấm khiến con đường công nghệ bị bó hẹp, các công ty nước này lại sáng tạo trong ràng buộc – kết hợp điện toán song song, quang học, định dạng dữ liệu mới và kiến trúc nhỏ gọn – để xây dựng nền tảng AI “Made in China”.
Dù còn khoảng cách lớn với Mỹ về công nghệ sản xuất chip tiên tiến, Trung Quốc đang từng bước tạo nên một hệ sinh thái AI – bán dẫn nội địa đầy sức sống, đặt nền móng cho tham vọng tự chủ công nghệ trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo toàn cầu.