Khám phá di sản được UNESCO công nhận năm 2013: Niên đại 55 triệu năm, trải dài hơn 2.000 km qua 3 quốc gia lớn
Đây là Di sản thiên nhiên thế giới với tuổi đời hơn 55 triệu năm tọa lạc tại châu Phi.
Bức tranh cổ xưa nhất hành tinh
Trải dài hơn 2.000 km dọc bờ biển Đại Tây Dương, từ Angola xuống Namibia và Nam Phi, sa mạc Namib được xem là một trong những kỳ quan tự nhiên cổ xưa nhất của Trái đất với niên đại hơn 55 triệu năm. Tên gọi “Namib” trong tiếng Nama nghĩa là vùng đất rộng lớn trống rỗng, song kỳ thực nơi đây là một thế giới đầy sắc màu và chuyển động, nơi gió và thời gian cùng khắc họa nên một bức tranh trừu tượng sống động.
Từ trên cao, Namib hiện lên với những dải cát đỏ, cam và vàng hòa quyện, thay đổi liên tục theo ánh sáng mặt trời. Nổi tiếng nhất là Sossusvlei – thung lũng muối nằm giữa các cồn cát cao trên 300 mét, được xem là cao nhất thế giới. Khi bình minh lên, bóng đổ của cồn cát tạo nên đường cong mềm mại như nét vẽ của thời gian, còn gió thì “tô màu” lại mỗi ngày, khiến sa mạc như một bức tranh luôn vận động.
Một trong những cảnh tượng ấn tượng nhất là Bờ xương trắng (Skeleton Coast) – nơi sa mạc gặp đại dương, với xác tàu đắm và xương cá voi phủ dọc bờ cát. Khu vực này là điểm giao giữa dòng hải lưu lạnh Benguela và khí nóng đất liền, tạo ra sương mù dày quanh năm, nguồn nước quý giá duy nhất duy trì sự sống giữa vùng cát đỏ.
Dưới cái nắng hơn 45°C và lượng mưa chỉ 10–20 mm/năm, hơn 3.000 loài sinh vật vẫn sinh tồn, trong đó 90% là đặc hữu. Bọ cát Stenocara gracilipes có thể hứng sương đêm trên mai lưng, cây Welwitschia mirabilis tồn tại hơn 1.000 năm chỉ với hai chiếc lá, còn linh dương Oryx (biểu tượng của Namibia) có thể sống hàng tuần không cần nước.
Không quá lời khi nói, Namib là nơi gió và thời gian là hai nghệ nhân tối thượng, cùng nhau đẽo gọt đá và cát, tạo nên một vũ trụ đỏ rực, vừa khắc nghiệt vừa mê hoặc.
Di sản của khắc nghiệt và bài học về thích nghi
Năm 2013, UNESCO công nhận Namib Sand Sea (phần trung tâm của sa mạc) là Di sản Thiên nhiên Thế giới đầu tiên được vinh danh chủ yếu vì hình thái cát di động. Tại đây, các nhà khoa học phát hiện hàng trăm “cồn cát biết đi”, dịch chuyển từ 10–20 mét mỗi năm theo hướng gió, tạo nên hệ sinh thái vi mô độc nhất trên hành tinh.
Nhưng đằng sau vẻ tĩnh lặng ấy là những thách thức sinh thái sâu sắc. Biến đổi khí hậu toàn cầu đang khiến tốc độ sa mạc hóa gia tăng, đe dọa sinh kế của các cộng đồng bản địa như Topnaar hay Herero – những người sống dựa vào sương đêm và thảo mộc chịu hạn. Họ sở hữu tri thức bản địa quý giá về cách bảo tồn nguồn nước và sinh tồn trong môi trường khắc nghiệt, điều mà thế giới hiện đại mới bắt đầu học hỏi.
Ngày nay, Namibia được xem là quốc gia đi đầu châu Phi trong du lịch sinh thái. Các khu nghỉ dưỡng tại Sossusvlei, Deadvlei hay Damaraland hoạt động hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời, tái sử dụng nước và giảm thiểu rác thải nhựa. Du khách được hướng dẫn bởi người dân bản địa, không chỉ để bảo vệ môi trường mà còn để lắng nghe “câu chuyện của sự sống giữa cái chết”.
Khi màn đêm buông xuống, bầu trời Namib trở thành một trong những nơi ngắm sao đẹp nhất thế giới. Trong không gian ấy, con người nhận ra rằng sự tĩnh lặng không phải là vắng lặng mà là nhịp thở chậm của một hành tinh vẫn đang sống.