Khám phá “nóc nhà châu Phi” Kilimanjaro, cao đến 5.895 mét và có 3 đỉnh núi lửa khác nhau
Núi Kilimanjaro được mệnh danh là “ngọn núi sáng chói” của châu Phi.
Ngọn núi thiêng vươn lên từ đồng bằng và sức sống của một di sản
Sừng sững giữa miền Đông châu Phi, nơi biên giới Kenya và Tanzania giao hòa, núi Kilimanjaro hiện lên như một phép màu giữa vùng đất khô cằn. Với độ cao 5.895 mét, đây là ngọn núi độc lập cao nhất thế giới, không thuộc bất kỳ dãy núi nào mà tự mình vươn lên từ mặt đất phẳng của vùng nhiệt đới.
Kilimanjaro không phải một ngọn núi đơn lẻ mà là quần thể ba đỉnh núi lửa: Kibo (cao nhất), Mawenzi và Shira. Trong đó, Kibo vẫn được xem là “núi lửa ngủ yên”, với miệng rộng tới 2,4 km – dấu tích của những vụ phun trào cổ đại. Qua hàng trăm nghìn năm, tro núi, đá bazan và băng vĩnh cửu chồng lớp tạo nên bức tranh địa chất độc đáo, giúp giới khoa học nghiên cứu quá trình tiến hóa của Trái đất.
Với người Tanzania, Kilimanjaro mang ý nghĩa thiêng liêng. Trong tiếng Swahili, tên gọi này có nghĩa là “ngọn núi sáng chói” – biểu tượng của ánh sáng, khởi nguyên và sức mạnh. Từ lâu, Kilimanjaro đã được xem như ngọn núi của thần linh, nơi con người tìm đến để cầu nguyện và cảm nhận sự trường tồn. Năm 1987, UNESCO công nhận Kilimanjaro là Di sản Thiên nhiên Thế giới, không chỉ vì cảnh quan kỳ vĩ mà còn bởi giá trị văn hóa.
Điều đặc biệt là Kilimanjaro chứa năm vùng sinh thái khác biệt trải dài theo độ cao từ rừng mưa nhiệt đới dưới chân núi, đến rừng tre, đồng cỏ núi cao, rồi vùng băng tuyết vĩnh cửu trên đỉnh. Mỗi tầng là một thế giới riêng, nơi sinh sống của hàng trăm loài đặc hữu như linh dương núi, khỉ colobus đen-trắng, báo đốm hay chim mỏ sừng.
Mỗi năm, hơn 40.000 du khách tìm đến Kilimanjaro để chinh phục đỉnh Uhuru Peak – “Đỉnh Tự do”. Hành trình kéo dài từ 5–8 ngày, đưa người leo qua rừng ẩm, sương mù lạnh giá và những dải băng trắng cuối cùng ở độ cao gần 6.000 m. Với nhiều người, đây không chỉ là cuộc thử thách thể lực, mà là hành trình nội tâm – một cuộc hành hương hướng về bầu trời, nơi con người cảm nhận rõ giới hạn của mình trước thiên nhiên hùng vĩ.
Khi đỉnh tuyết vĩnh cửu dần tan chảy
Dù vẫn kiêu hãnh, Kilimanjaro đang đối mặt với nguy cơ lớn nhất trong lịch sử tồn tại là băng tuyết trên đỉnh đang tan nhanh chưa từng có. Từ đầu thế kỷ XX đến nay, diện tích băng phủ đỉnh Kibo đã giảm hơn 85%, và các nhà khoa học cảnh báo toàn bộ lớp băng có thể biến mất trước năm 2050 nếu xu hướng hiện nay tiếp diễn.
Nguyên nhân chính đến từ biến đổi khí hậu toàn cầu: nhiệt độ tăng, lượng mưa giảm, dòng khí quyển thay đổi khiến tuyết mới không đủ bù phần tan chảy. Các nhà khí hậu học ví Kilimanjaro như “phong vũ biểu tự nhiên của Trái đất”, chỉ cần nhìn vào lớp tuyết của nó, con người có thể đoán được tốc độ nóng lên toàn cầu.
Sự tan băng này không chỉ là mất mát biểu tượng, mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước và sinh kế của hàng triệu người dân Đông Phi. Nhiều con sông lớn bắt nguồn từ dòng băng tan theo mùa của Kilimanjaro, nuôi sống đồng bằng và hệ sinh thái quanh chân núi. Khi rừng bị khai thác và đất xói mòn, môi trường trở nên mong manh, đe dọa mùa màng và các loài động vật quý hiếm.
Để ứng phó, Chính phủ Tanzania đã thành lập Kilimanjaro National Park Authority, hợp tác cùng các viện nghiên cứu quốc tế triển khai hệ thống giám sát vệ tinh, trồng lại rừng vùng đệm và hỗ trợ du lịch sinh thái bền vững. Nhiều chiến dịch như “Climb for Climate - Leo núi vì khí hậu” được tổ chức hàng năm nhằm gây quỹ và nâng cao nhận thức về biến đổi khí hậu.
Kilimanjaro không chỉ là nóc nhà của châu Phi mà còn là tấm gương phản chiếu cho vận mệnh hành tinh. Khi mặt trời chiếu lên đỉnh Uhuru, ánh sáng phản qua những tảng băng cuối cùng, ta hiểu rằng vẻ đẹp của Kilimanjaro không nằm ở sự vĩnh cửu mà ở lời nhắc nhở rằng thiên nhiên không bất tử.