Nông dân Quảng Ngãi bận rộn với giống "cây làm giàu", mỗi héc ta có thể thu về tay 100 triệu đồng
Từ mô hình nhỏ lẻ, giống cây xứ lạnh đang giúp nông dân vùng cao Quảng Ngãi thoát nghèo.
Từ mô hình sinh kế đến cây trồng chủ lực
Làng Kon Tu Ma (xã Măng Đen, tỉnh Quảng Ngãi) nằm giữa vùng núi cao, khí hậu mát mẻ quanh năm và cảnh quan hùng vĩ. Trong bức tranh thiên nhiên ấy, cây cà phê Arabica hay còn gọi là cà phê xứ lạnh đã trở thành biểu tượng của sức sống và khát vọng vươn lên của người dân nơi đây. Toàn làng có 57 hộ thì hầu hết đều trồng cà phê, hộ ít 5–7 sào, hộ nhiều hơn 1 héc ta.
Nhờ cây cà phê, phần lớn các hộ nông dân đã thoát nghèo và ổn định cuộc sống, chỉ còn vài hộ mới tách ra là còn khó khăn. Người dân không còn đi làm thuê xa mà gắn bó với mảnh vườn của mình, bởi khí hậu thuận lợi, đất bazan màu mỡ và đầu ra ổn định giúp cây cà phê trở thành “cây làm giàu” đúng nghĩa.
Gia đình anh A Lương (26 tuổi, dân tộc Xơ Đăng) đang canh tác hơn 2 héc ta cà phê, trong đó 1 héc ta đã cho thu hoạch ổn định 7–8 năm. Anh cho biết, nhờ thổ nhưỡng phù hợp nên cà phê trồng tại đây hầu như không cần tưới, chỉ cần bón phân đúng giai đoạn. Sau một năm trồng sẽ bắt đầu bón phân lần đầu, đến năm thứ ba cây ra hoa, kết trái. Mỗi héc ta có thể mang lại thu nhập 70–100 triệu đồng/năm nếu được chăm sóc tốt.
Theo anh Vương (một hộ trồng cà phê lâu năm ở xã Măng Đen), mùa hoa cà phê bắt đầu vào tháng 7, thu hoạch rộ từ tháng 10 đến tháng 11. Nhờ vòng sinh trưởng ổn định, người dân dễ dàng tính toán chi phí và phân bổ lao động hợp lý, từ đó tối ưu sản lượng và chất lượng hạt cà phê.
Đến nay, xã Măng Đen đã phát triển hơn 672 héc ta cà phê xứ lạnh, đạt trên 90% kế hoạch trong Đề án phát triển cà phê bền vững. Trong đó, 225 héc ta đã cho thu hoạch, năng suất trung bình đạt 15,8 tạ/ha, sản lượng gần 900 tấn. Đặc biệt, sản phẩm cà phê Măng Đen đã được cấp nhãn hiệu chứng nhận “Cà phê xứ lạnh Kon Tum Arabica Coffee”, tạo lợi thế lớn khi mở rộng thị trường tiêu thụ và hướng tới xuất khẩu.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND xã Măng Đen Nguyễn Nhật Trường cho biết, bà con hiện rất hưởng ứng việc mở rộng vùng trồng do giá cà phê đang ở mức cao. Người dân chủ động mua giống, trồng mới và thay thế diện tích già cỗi, Nhà nước chỉ hướng dẫn kỹ thuật. Tuy nhiên, công đoạn chế biến sâu vẫn phải chuyển sang tỉnh khác, nên địa phương đang nghiên cứu xây dựng cụm công nghiệp chế biến cà phê để thu hút doanh nghiệp đầu tư tại chỗ, hoàn thiện chuỗi giá trị sản xuất.
Mở rộng mô hình, nâng tầm thương hiệu cà phê vùng cao
Không chỉ Măng Đen, nhiều xã vùng phía Tây Quảng Ngãi như Tu Mơ Rông cũng đang phát triển mạnh mô hình cà phê xứ lạnh. Gần đây, đồng bào Xơ Đăng tại Tu Mơ Rông được hướng dẫn kỹ thuật canh tác giống cà phê đặc sản Bourbon – giống Arabica lâu đời được mệnh danh là “Nữ hoàng cà phê thế giới” nhờ hương vị ngọt, chua nhẹ và hậu vị sâu lắng. Giống này phát triển tốt ở độ cao 1.100–2.000 m, phù hợp với khí hậu mát mẻ quanh năm của vùng núi Tây Nguyên – Tây Quảng Ngãi.
Chủ tịch UBND xã Tu Mơ Rông Trần Quốc Huy cho biết, người Xơ Đăng chiếm tới 95% dân số xã, và Đại hội Đảng bộ xã nhiệm kỳ 2025–2030 đã xác định phát triển cây cà phê, cây dược liệu và chăn nuôi dưới tán rừng là ba trụ cột kinh tế chính. Xã sẽ cử cán bộ kỹ thuật xuống tận hộ dân hướng dẫn, đồng thời kêu gọi doanh nghiệp liên kết xây dựng thương hiệu “Cà phê đặc sản Tu Mơ Rông”, tiến tới hình thành nhà máy chế biến và xuất khẩu.
Theo Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Quản lý chất lượng tỉnh Quảng Ngãi, toàn tỉnh hiện có hơn 5.300 héc ta cà phê xứ lạnh, chủ yếu ở khu vực phía Tây. Dự kiến đến năm 2030, diện tích này sẽ tăng lên 7.000 héc ta, hình thành vùng chuyên canh quy mô lớn, gắn kết giữa nông dân, doanh nghiệp và du lịch trải nghiệm nông nghiệp.
Không chỉ là cây trồng kinh tế, cà phê đang trở thành cầu nối giữa nông nghiệp và văn hóa bản địa, giúp quảng bá hình ảnh vùng cao Quảng Ngãi. Từ cây mì, cây sắn kém hiệu quả, người dân đã mạnh dạn chuyển sang cà phê – loại cây vừa cho giá trị kinh tế cao, vừa mở ra hướng đi đa giá trị.