Sen Đồng Tháp trên hành trình ra thế giới, trở thành nền tảng cho kinh tế tuần hoàn và sinh kế bền vững
Với định hướng xây dựng “thủ phủ sen” của Việt Nam, tỉnh Đồng Tháp đang từng bước quy hoạch tổng thể, gắn giá trị sen với mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và hội nhập quốc tế.
Khẳng định nền tảng cho thủ phủ sen Việt Nam
Trên đất Sen hồng, loài hoa thanh khiết từ lâu đã gắn bó mật thiết với đời sống cư dân. Không chỉ hiện diện trong ẩm thực, y học, mỹ thuật hay tín ngưỡng, sen còn là nét đẹp văn hóa, bản sắc riêng của vùng đất Đồng Tháp.
Theo GS.TSKH Trần Ngọc Thêm (Đại học Quốc gia TP.HCM), để nâng tầm giá trị sen, cần một chiến lược tổng thể thay vì phát triển rời rạc. Ông gợi ý xây dựng Khu phức hợp Sen Đồng Tháp (Dong Thap Lotus Complex), một quần thể liên ngành bao gồm viện nghiên cứu, bảo tàng văn hóa, bảo tàng khoa học tự nhiên, khu vui chơi trải nghiệm và công ty chế biến – du lịch chuyên đề về sen. Mô hình này sẽ đưa sen trở thành thương hiệu tầm quốc tế, tương tự như cách Hà Lan đã làm với hoa tulip hay Nhật Bản với hoa anh đào.
PGS.TS Huỳnh Quốc Thắng cũng cho rằng Lễ hội Sen Đồng Tháp có thể nâng cấp thành sự kiện quốc gia, tiến tới tầm quốc tế. Đây không chỉ là lễ hội văn hóa mà còn là nền tảng quảng bá thương hiệu, tạo cảm thức cộng đồng về sen như một phần trong căn tính Đồng Tháp.
Trong khi đó, GS.TS Phan Thị Thu Hiền nhấn mạnh xu hướng flower tourism (du lịch ngắm hoa). Đồng Tháp hoàn toàn có cơ sở phát triển du lịch sen thành sản phẩm chiến lược, từ công viên chuyên đề sen đến các tour đặc thù như “du lịch sen tâm linh”, “sen di sản” hay “sen chiến khu”... Như vậy, sen không chỉ hiện diện trong văn hóa mà còn trở thành trụ cột kinh tế du lịch của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Nâng tầm giá trị sen Đồng Tháp
Đồng Tháp hiện có 1.838 ha sen, sản lượng thu hoạch đạt được 12.000 tấn/năm. Tỉnh đã phát triển hơn 100 sản phẩm chế biến từ sen, được tiêu thụ trong nước và xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế. Nhiều nông dân, doanh nghiệp còn khai thác sen gắn với du lịch sinh thái và chế biến sâu, gia tăng lợi nhuận và xây dựng thương hiệu. Đồng Tháp đặt mục tiêu phát triển vùng nguyên liệu ổn định, mở rộng diện tích trồng, đa dạng giống sen chuyên biệt và nâng số sản phẩm OCOP từ sen lên ít nhất 60 sản phẩm.
Tuy nhiên, ông Ngô Đình Dũng (Công ty ISM) nhận định sản phẩm sen Đồng Tháp vẫn còn dừng ở mức sơ chế, chưa đa dạng hóa như thị trường Trung Quốc hay Hàn Quốc – nơi sen được ứng dụng mạnh trong thực phẩm tiện lợi, mỹ phẩm và dược phẩm. Ông cho rằng, để cạnh tranh, Đồng Tháp phải đầu tư vào chế biến sâu, đổi mới bao bì, mở rộng bán hàng đa kênh, từ hội chợ đến sàn thương mại điện tử.
Ở góc độ quốc tế, ông Yun Dae Sik (Trung tâm K-Art, Hàn Quốc) nhấn mạnh: “Hàn Quốc đã phát triển ngành công nghiệp thứ 6 (nông nghiệp + chế biến + bán hàng) từ sen, biến sen thành sản phẩm vừa phục vụ sức khỏe, vừa hỗ trợ du lịch và mỹ phẩm.” Mô hình này được Chính phủ Hàn Quốc khuyến khích, mang lại thu nhập cao cho nông dân. Đồng Tháp hoàn toàn có thể học hỏi để nâng cao chuỗi giá trị.
Ngoài ra, xu hướng thực phẩm thuần chay đang mở ra cơ hội mới. Theo TS Phạm Minh Nhựt (Đại học Công nghệ TP.HCM), sen là lựa chọn thân thiện môi trường, dễ tích hợp vào công nghiệp thuần chay. Đây chính là hướng đi tiềm năng cho doanh nghiệp Đồng Tháp trong thời kỳ kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn.
Thực tế, tỉnh đã thu hút sự quan tâm từ doanh nghiệp Nhật Bản, Hàn Quốc đối với sản phẩm chế biến sen. Đồng Tháp cũng công bố thêm 40 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4 sao, nâng tổng số sản phẩm sen có chứng nhận chất lượng lên mức cao nhất từ trước đến nay.
Các chuyên gia nhận định, để sen Đồng Tháp thật sự vươn xa, tỉnh cần định hướng xây dựng chiến lược thương hiệu ở tầm quốc gia, đồng thời phát triển “Festival Sen Đồng Tháp” thành một lễ hội mang tầm quốc tế tương tự như Festival Hoa Đà Lạt. Song song đó, việc đầu tư khu phức hợp kết hợp nghiên cứu, du lịch và công nghiệp sen sẽ góp phần đưa loài hoa này trở thành biểu tượng kinh tế của hội nhập. Bên cạnh thị trường nội địa, Đồng Tháp cũng cần mở rộng cánh cửa ra châu Á và châu Âu, tận dụng xu hướng tiêu dùng xanh và thuần chay đang ngày càng phổ biến.
Với hơn 30 doanh nghiệp chế biến, gần 120 sản phẩm từ sen và hàng chục hợp tác xã, tổ hợp tác trồng sen, Đồng Tháp đang tạo nền móng vững chắc để tiến xa hơn. Sự đồng hành của chính quyền, doanh nghiệp và người dân sẽ là “cú hích” để cây sen vươn tầm toàn cầu. Khi đó, sen Đồng Tháp sẽ không chỉ dừng lại ở sản phẩm OCOP trong nước mà còn trở thành thương hiệu “Vietnam Lotus”, sánh ngang với tulip Hà Lan hay anh đào Nhật Bản trên bản đồ nông sản toàn cầu.