Xe điện đang khiến một ngành kinh doanh tại quốc gia tỷ dân lỗ nặng

Doanh thu tăng nhưng thua lỗ kéo dài

Với hàng chục triệu xe điện đang lưu thông, Trung Quốc hiện là thị trường phương tiện xanh lớn nhất thế giới. Doanh số xe điện tăng chóng mặt giúp các công ty bảo hiểm thu về khoản phí khổng lồ. Năm 2024, tổng phí bảo hiểm xe điện đạt 141 tỷ NDT, theo ước tính của Hiệp hội Định phí Bảo hiểm Trung Quốc. Con số này được dự báo sẽ chạm mốc 500 tỷ NDT vào năm 2030, chiếm hơn một phần ba toàn thị trường bảo hiểm ô tô.

Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tăng trưởng là khoản thua lỗ nặng nề. Riêng năm 2024, ngành bảo hiểm ô tô Trung Quốc lỗ 5,7 tỷ NDT khi bảo hiểm cho xe điện. Đây là năm thứ ba liên tiếp các công ty ghi nhận tỷ lệ kết hợp trên 100%, tức chi phí bồi thường và vận hành vượt quá doanh thu phí bảo hiểm. Năm 2023, con số này là 109%, đến năm 2024 đã giảm nhẹ xuống 107% nhưng vẫn đồng nghĩa với lỗ kỹ thuật.

Tình trạng thâm hụt này phản ánh một nghịch lý: dù khách hàng xe điện thường phải trả phí bảo hiểm cao hơn 20–100% so với xe xăng, lợi nhuận của các công ty vẫn chưa cải thiện. Điều này cho thấy mô hình định phí hiện nay chưa phản ánh đúng rủi ro của phương tiện mới.

Chi phí pin và thói quen lái xe trẻ gây áp lực

Nguyên nhân chính của thua lỗ nằm ở đặc thù cấu tạo và hành vi sử dụng xe điện. Chủ xe điện tại Trung Quốc có độ tuổi trung bình trẻ hơn, và số liệu cho thấy họ nộp đơn bồi thường nhiều gấp đôi so với chủ xe chạy xăng. Các vụ va chạm thường gây thiệt hại lớn hơn do xe điện có khả năng tăng tốc nhanh, trong khi bộ pin đặt dưới sàn dễ bị hỏng khi đi qua ổ gà hoặc va chạm mạnh.

Pin cũng là yếu tố đẩy chi phí sửa chữa lên cao. Bộ pin có thể chiếm tới một phần ba giá trị xe, cấu tạo phức tạp và khó thay thế. Trong nhiều trường hợp, thay pin mới gần như tương đương thay cả xe. Một khách hàng tại Hàng Châu cho biết phí bảo hiểm cho chiếc Tesla Model 3 của chị đã tăng gấp bốn lần sau vài năm, lên tới gần 30.000 NDT/năm, khiến chị buộc phải chuyển sang sử dụng một mẫu xe điện rẻ hơn của hãng nội địa Nio để tiết kiệm chi phí.

Ngoài pin, chuỗi cung ứng linh kiện và đội ngũ kỹ thuật viên sửa chữa cho xe điện cũng chưa hoàn thiện, dẫn đến thời gian khắc phục sự cố lâu hơn và chi phí cao hơn. Sự thay đổi nhanh chóng của các mẫu xe điện càng khiến dữ liệu rủi ro của công ty bảo hiểm nhanh chóng lỗi thời, khó xây dựng biểu phí chính xác.

Doanh nghiệp và chính phủ nỗ lực tìm lối ra

Trước tình trạng lỗ kéo dài, một số công ty bảo hiểm lớn đã bắt đầu thử nghiệm giải pháp mới. Ping An Property & Casualty – công ty con của Tập đoàn Ping An – cho biết mảng bảo hiểm xe điện của họ đã có lãi trong năm 2024 và nửa đầu 2025. Bí quyết nằm ở việc ứng dụng công nghệ để phân biệt tài xế dịch vụ gọi xe với chủ xe cá nhân, đồng thời hợp tác với nhà sản xuất để nghiên cứu các kịch bản tai nạn và cải thiện thiết kế xe.

Trong khi đó, hai ông lớn khác là PICC Property & Casualty và China Pacific Insurance Group vẫn báo cáo tỷ lệ kết hợp trên 100% ở mảng bảo hiểm xe điện thương mại, cho thấy bài toán lợi nhuận chưa thể giải quyết trong ngắn hạn. Ba công ty này hiện chiếm tới 65% thị phần bảo hiểm ô tô Trung Quốc, nắm vai trò chi phối toàn ngành.

Chính phủ Trung Quốc cũng buộc phải can thiệp để tránh ảnh hưởng đến doanh số xe điện. Đầu năm 2025, nhà chức trách ra mắt nền tảng trực tuyến “Easy to Insure”, kết nối chủ xe điện với doanh nghiệp bảo hiểm. Tính đến nay, hơn 500.000 hợp đồng đã được thực hiện qua nền tảng này, với tổng giá trị gần 495 tỷ NDT. Đồng thời, các cơ quan quản lý cũng yêu cầu giảm chi phí thay linh kiện, thúc đẩy chia sẻ dữ liệu liên ngành và nghiêm cấm từ chối khách hàng.

Ở chiều ngược lại, nhiều hãng xe cũng tham gia trực tiếp vào mảng bảo hiểm. Tesla đã đăng ký mở công ty môi giới bảo hiểm, BYD xây dựng doanh nghiệp bảo hiểm riêng, còn Xiaomi liên kết với Volkswagen và BNP Paribas thành lập công ty bảo hiểm phi nhân thọ mới. Sự tham gia này kỳ vọng giúp thị trường bớt phụ thuộc vào các nhà bảo hiểm truyền thống, đồng thời tạo ra mô hình sản phẩm gắn kết chặt hơn giữa sản xuất và bảo hiểm.

Theo Businesstimes, Bloomberg

Sơn Tùng