Quy định mới về tính bình quân tiền lương bảo hiểm xã hội để hưởng lương hưu
BHXH Việt Nam hướng dẫn chi tiết cách tính bình quân tiền lương đóng BHXH để xác định mức lương hưu, trợ cấp một lần và các chế độ liên quan.
Quy địnhvề bình quân tiền lương trong tính lương hưu
Bảo hiểm xã hội Việt Nam (BHXH) vừa ban hành hướng dẫn chi tiết về cách tính mức bình quân tiền lương đóng BHXH để làm cơ sở xác định lương hưu, trợ cấp một lần và các chế độ liên quan theo quy định mới của Luật BHXH 2024. Đây là nội dung quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của hàng triệu lao động khi bước vào tuổi nghỉ hưu.
Mức bình quân tiền lương đóng BHXH không chỉ quyết định số tiền lương hưu hàng tháng mà còn được dùng để tính các khoản trợ cấp một lần, trợ cấp tuất hay trợ cấp hằng tháng đối với những người chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu. Vì vậy, việc hiểu rõ cách tính này sẽ giúp người lao động chủ động hơn trong việc đóng BHXH cũng như lên kế hoạch tài chính cho tuổi già.
Theo quy định tại Luật BHXH 2024, cách tính bình quân tiền lương có sự phân biệt rõ ràng giữa các nhóm đối tượng, đặc biệt là giữa người lao động hưởng lương theo chế độ nhà nước và người lao động hưởng lương do doanh nghiệp quyết định.
Cách tính bình quân tiền lương theo giai đoạn
Đối với người lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ lương nhà nước, mức bình quân tiền lương sẽ dựa trên số năm cuối cùng trước khi nghỉ hưu. Cụ thể:
Người tham gia BHXH trước ngày 1/1/1995: tính bình quân của 5 năm cuối.
Tham gia từ 1/1/1995 đến 31/12/2000: tính bình quân của 6 năm cuối.
Tham gia từ 1/1/2001 đến 31/12/2006: tính bình quân của 8 năm cuối.
Tham gia từ 1/1/2007 đến 31/12/2015: tính bình quân của 10 năm cuối.
Tham gia từ 1/1/2016 đến 31/12/2019: tính bình quân của 15 năm cuối.
Tham gia từ 1/1/2020 đến 31/12/2024: tính bình quân của 20 năm cuối.
Từ 1/1/2025 trở đi: tính bình quân trên toàn bộ thời gian đóng BHXH.
Trong khi đó, với người lao động làm việc trong khu vực ngoài nhà nước, tiền lương bình quân được tính trên toàn bộ thời gian đã tham gia đóng BHXH.
Trường hợp người lao động vừa có thời gian đóng BHXH theo chế độ lương nhà nước, vừa có thời gian đóng theo lương do doanh nghiệp quyết định, thì mức bình quân sẽ tính chung, trong đó phần đóng theo lương nhà nước áp dụng theo quy định nêu trên.
Những trường hợp đặc biệt được tính riêng
Luật BHXH 2024 cũng dành sự quan tâm cho một số trường hợp đặc thù nhằm bảo đảm công bằng quyền lợi.
Thứ nhất, người làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm từ đủ 15 năm trở lên, nếu sau đó chuyển sang công việc khác có mức lương đóng BHXH thấp hơn, sẽ được lấy tiền lương của số năm làm công việc nặng nhọc để tính bình quân.
Thứ hai, sĩ quan, quân nhân chuyển ngành, nếu mức lương đóng BHXH những năm cuối trước khi nghỉ hưu thấp hơn so với mức trước khi chuyển ngành, sẽ được lấy tiền lương trước khi chuyển ngành để tính mức bình quân.
Thứ ba, người hưởng phụ cấp thâm niên nghề cũng được tính toán riêng, tùy thuộc vào việc những năm cuối để tính bình quân có bao gồm phụ cấp thâm niên hay không. Quy định này nhằm bảo đảm quyền lợi cho những người có quá trình công tác lâu dài trong ngành nghề đặc thù.
Ngoài ra, đối với người có thời gian công tác ở cấp xã, thời gian đã đóng BHXH theo Nghị định 09/1998/NĐ-CP và thời gian hoạt động không chuyên trách cấp xã cũng được tính như thời gian đóng BHXH theo chế độ lương nhà nước.
Đáng chú ý, những người có thời gian công tác trước ngày 1/1/1995 nhưng không hưởng lương, sinh hoạt phí mà chỉ nhận công điểm hoặc lương thực (như giáo viên mầm non, chủ nhiệm hợp tác xã toàn xã) sẽ không được tính vào mức bình quân tiền lương.
Điều chỉnh tiền lương trước khi tính lương hưu
Một điểm quan trọng khác là tiền lương đã đóng BHXH sẽ được điều chỉnh để tránh trượt giá theo thời gian. Điều này bảo đảm giá trị tiền lương thực tế của người lao động không bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế.
Đối với người tham gia BHXH trong khu vực nhà nước trước ngày 1/1/2016, tiền lương đóng BHXH được điều chỉnh theo mức tham chiếu tại thời điểm nghỉ hưu.
Với người tham gia từ ngày 1/1/2016 trở đi, mức điều chỉnh căn cứ vào chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của từng thời kỳ, do Chính phủ quy định.
Đối với khu vực ngoài nhà nước, tiền lương đóng BHXH được điều chỉnh dựa trên chỉ số giá tiêu dùng, hệ số điều chỉnh này được BHXH Việt Nam công bố hàng năm dựa trên số liệu của cơ quan thống kê và Bộ Tài chính.