Từ 2008 đến nay, thị trường chứng khoán đã ‘đọc vị’ các quyết định điều chỉnh lãi suất của FED ra sao?
Từ năm 2008 đến nay, mỗi lần FED đổi nhịp lãi suất, thị trường chứng khoán lại phản ứng khác thường, hé lộ nhiều bí ẩn hơn là công thức sẵn có.
Nhà đầu tư toàn cầu dõi theo sát cuộc họp chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) diễn ra ngày 16–17/9, với quyết định lãi suất được công bố rạng sáng 18/9.
Câu hỏi đặt ra lúc này là thị trường chứng khoán sẽ diễn biến như thế nào khi FED điều chỉnh hạ lãi suất, đây là một câu hỏi tưởng như đơn giản nhưng lại khiến phần lớn nhà đầu tư trả lời sai. Trên thực tế, số đông sẽ trả lời cổ phiếu sẽ tăng do dòng tiền tìm đến kênh đầu tư sinh lời cao hơn.
Tuy nhiên, lịch sử từng nhiều lần chứng minh, đường đi của thị trường chứng khoán không hề tuân theo công thức một chiều. Năm 2008, khi khủng hoảng tài chính bùng nổ, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) giảm lãi suất từ 5% xuống 0%, đây là mức hạ mạnh nhất trong lịch sử. Nếu chỉ dựa vào lý thuyết “tiền rẻ thổi bùng giá cổ phiếu”, đây đáng lẽ là tín hiệu cho một con sóng tăng. Thế nhưng thực tế lại hoàn toàn trái ngược, VN-Index thời điểm đó đang ở mốc 1.170 điểm đã rơi về 235 điểm, Dow Jones từ 14.000 lao dốc xuống dưới 7.000. Khi niềm tin sụp đổ và hàng loạt ngân hàng lớn đứng trước bờ vực phá sản, lãi suất 0% cũng không đủ sức kéo dòng tiền trở lại. Việc FED cắt giảm khi ấy chỉ phản chiếu một nền kinh tế đang “bệnh nặng” chứ không phải chiếc “đũa thần” cho thị trường chứng khoán.
Ở một thời điểm khác, giai đoạn 2015, khi kinh tế Mỹ phục hồi mạnh mẽ, FED liên tục nâng lãi suất từ 0% lên 2,5% để hạ nhiệt đà tăng trưởng. Lẽ ra chi phí vốn cao sẽ bóp nghẹt thị trường, nhưng chỉ số Dow Jones vẫn từ 18.000 leo lên 27.000 điểm, VN-Index cũng lập đỉnh quanh 1.200 điểm. Khi doanh nghiệp ăn nên làm ra và dòng tiền lợi nhuận dồi dào, nhà đầu tư sẵn sàng chấp nhận mức lãi cao hơn, bởi niềm tin vào triển vọng kinh tế mới là động lực thực sự.
Hai lát cắt trái ngược ấy cho thấy thị trường chứng khoán không tự động tăng khi FED hạ lãi suất, cũng không đương nhiên giảm khi FED nâng lãi suất. Lãi suất chỉ là một mảnh ghép trong bức tranh lớn, còn nhịp đập thị trường phụ thuộc nhiều hơn vào sức khỏe doanh nghiệp, tăng trưởng kinh tế và tâm lý đám đông.
Bối cảnh hiện nay càng làm rõ điều đó. Dù hơn 90% nhà đầu tư quốc tế đặt cược FED sẽ giảm 0,25 điểm phần trăm, nhà đầu tư dường như vẫn đang chờ những tín hiệu thực sự rõ nét hơn như kết quả nâng hạng thị trường hay báo cáo lợi nhuận quý III trước khi quyết định dòng tiền.
Bởi vậy, điều quan trọng không phải đoán động thái của FED, mà là giữ cái đầu lạnh và nhìn vào nội lực danh mục của chính mình bao gồm sức khỏe tài chính của doanh nghiệp, triển vọng ngành nghề, những yếu tố vĩ mô bền vững như tăng trưởng GDP, đầu tư công, tiêu dùng nội địa. Quản trị rủi ro, đa dạng hóa danh mục, đặt ngưỡng cắt lỗ hợp lý và kiên nhẫn với chiến lược dài hạn mới là cách bảo vệ tài khoản. Lãi suất của FED rốt cuộc chỉ giống như tín hiệu đèn đường, nó cho biết tình hình giao thông, nhưng chiếc xe mang tên đầu tư vẫn cần chính bạn cầm lái và quyết định hướng đi.