Nguồn gốc và ý nghĩa của Rằm tháng 7, ngày Vu Lan báo hiếu

Rằm tháng 7 là ngày gì?

Rằm tháng 7 (15/7 âm lịch) là một trong những ngày lễ quan trọng nhất trong năm, được người Việt coi trọng cả về mặt tâm linh lẫn nhân văn. Ngày này có hai ý nghĩa song hành: Lễ Vu Lan là ngày báo hiếu cha mẹ, ông bà tổ tiên; và Lễ Xá tội vong nhân là ngày mở cửa địa ngục để các cô hồn được trở lại dương gian, hưởng lễ vật do người trần cúng tế.

Nguồn gốc Rằm tháng 7 bắt nguồn từ Trung Quốc, sau lan tỏa sang nhiều nước châu Á. Trong Đạo giáo, đây là tiết Trung Nguyên, diễn ra từ mồng 1 đến hết ngày 30 tháng 7 âm lịch, khi "cửa quỷ môn" được mở, cô hồn vất vưởng có thể thọ hưởng sự bố thí từ người trần.

Ở Việt Nam, ngày này gắn liền với câu ca quen thuộc: "Vu lan về con cài lên ngực, bông hồng vàng báo hiếu mẹ cha".

Nguồn gốc và ý nghĩa của Rằm tháng 7

Lễ Vu Lan báo hiếu

Theo kinh Phật, lễ Vu Lan bắt nguồn từ câu chuyện Bồ tát Mục Kiền Liên cứu mẹ. Thương mẹ chịu cảnh ngạ quỷ, ông dâng cơm nhưng cơm biến thành than lửa. Đức Phật chỉ dạy ông lập đàn cúng rằm tháng 7, nhờ công đức của chư tăng mới cứu được mẹ. Từ đó, ngày Rằm tháng 7 trở thành ngày báo hiếu cha mẹ, ông bà, nhắc nhở con cháu về đạo lý "uống nước nhớ nguồn".

Lễ Xá tội vong nhân

Theo kinh điển Phật giáo, ngày này cũng gắn với chuyện A Nan gặp quỷ Diệm Khẩu. Quỷ báo trước cái chết và chỉ cách cúng thí thực để giải nghiệp. Đức Phật đã truyền dạy bài chú "Cứu bạt Diệm Khẩu Ngạ Quỷ Đà La Ni", từ đó hình thành lễ cúng cô hồn tháng 7. Ý nghĩa sâu xa là ban phát tình thương, siêu độ cho những linh hồn vất vưởng, không nơi nương tựa.

Rằm tháng 7 năm 2025 diễn ra khi nào?

Năm 2025, Rằm tháng 7 rơi vào thứ Bảy, ngày 6/9 dương lịch. Theo lịch vạn niên, giờ tốt để tiến hành cúng lễ gồm: Giờ Thìn (7h–9h), giờ Tỵ (9h–11h), giờ Mùi (13h–15h) và giờ Tuất (19h–21h).

Cách cúng Rằm tháng 7

Một mâm cúng Rằm tháng 7 thường có ba phần: cúng thần linh, cúng gia tiên và cúng chúng sinh.

Mâm cúng thần linh: Gà trống luộc nguyên con, xôi hoặc bánh chưng, rượu, chè, hoa quả, hương đèn.

Mâm cúng gia tiên: Tùy gia cảnh, có thể là mâm chay hoặc mặn, thường gồm canh miến mọc, thịt bò xào, chả nem, tôm hấp sả…

Mâm cúng chúng sinh: Gạo muối, cháo trắng, hoa quả, bánh kẹo, bỏng ngô, quần áo chúng sinh, tiền vàng, 3 ly nước, 3 nén hương, 2 ngọn nến.

Mâm cúng chúng sinh được bày ngoài sân hoặc trước cửa nhà. Sau khi khấn, gạo muối rải ra sân, vàng mã được hóa. Đây là nghi lễ vừa thể hiện lòng từ bi, vừa cầu mong bình an cho gia đình.

Rằm tháng 7 không chỉ là dịp để tưởng nhớ cha mẹ, ông bà tổ tiên (Vu Lan báo hiếu), mà còn là ngày thể hiện lòng nhân ái đối với những linh hồn lang thang (Xá tội vong nhân). Đây là nét đẹp văn hóa, kết tinh từ tín ngưỡng dân gian và giáo lý nhà Phật, nhắc nhở mỗi người sống hiếu nghĩa, thiện lành, giữ trọn đạo lý truyền thống.

Linh Linh