Phép thử cho bản lĩnh của Hòa Phát (HPG), Hoa Sen (HSG), Nam Kim (NKG)...
Làn sóng bảo hộ mới từ Mỹ biến thị trường thành đấu trường, nơi bản lĩnh của Hòa Phát, Hoa Sen, Nam Kim... có thể biến thách thức này thành cơ hội.
Quyết định cuối cùng còn chờ ITC
Ngày 26/8/2025, Bộ Thương mại Mỹ (DOC) chính thức công bố kết quả cuối cùng trong cuộc điều tra chống bán phá giá (CBPG) và chống trợ cấp đối với thép chống ăn mòn (CORE), bao gồm sản phẩm tôn mạ, nhập khẩu từ Việt Nam cùng 9 quốc gia khác như Úc, Brazil, Canada, Mexico, Hà Lan, Nam Phi, Đài Loan, Thổ Nhĩ Kỳ và UAE.
Theo kết luận, mức thuế CBPG áp cho hàng Việt dao động từ 87% đến 163%. Đáng chú ý, Hoa Sen (HSG) bị nâng thuế gần gấp đôi lên 110%, trong khi Nam Kim (NKG) và Hòa Phát (HPG) cùng ở mức 95%, còn Tôn Đông Á (GDA) là 87%.
Ở mảng chống trợ cấp, thuế suất trải dài từ 0,3% đến 257,83%. HSG gần như không chịu ảnh hưởng khi chỉ bị áp 0,3%, trong khi ba doanh nghiệp lớn GDA, HPG và NKG cùng chung mức 1,29%. Trái lại, nhiều cái tên khác như 190 Steel Pipe, Vietnam Germany Steel hay VNSTEEL phải đối diện mức thuế từ 140% đến gần 258% – cao hơn hẳn so với dự thảo sơ bộ.
Theo quy trình, để mức thuế này thực sự có hiệu lực, không chỉ DOC mà cả Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (ITC) cũng phải xác nhận ngành thép nội địa Mỹ chịu thiệt hại từ hành vi bán phá giá. ITC dự kiến đưa ra phán quyết cuối cùng vào ngày 9/10/2025. Nếu cả hai cơ quan đều đồng thuận, lệnh áp thuế sẽ chính thức có hiệu lực và trở thành rào cản lớn đối với thép mạ từ Việt Nam.
Các chuyên gia phân tích tại Chứng khoán Vietcap nhận định, mức thuế bổ sung này sẽ không tạo ra cú sốc mới cho các nhà sản xuất lớn như HPG. Lý do là mức thuế sơ bộ công bố trước đó vốn đã ở ngưỡng “đủ cao” để ngăn dòng xuất khẩu sang Mỹ. Do vậy, lần công bố này chỉ mang tính hợp thức hóa về mặt pháp lý hơn là thay đổi thực chất.
Doanh nghiệp xoay trục chiến lược
Đối mặt xu thế bảo hộ thương mại ngày càng mạnh mẽ, các “ông lớn” trong ngành đã sớm điều chỉnh hướng đi. Hoa Sen đã dừng xuất khẩu sang Mỹ từ tháng 9/2024 và nhanh chóng mở rộng thị trường thay thế. Nam Kim cũng chọn cách rút khỏi thị trường Mỹ ngay sau khi vụ điều tra được khởi xướng, đồng thời tập trung phát triển tôn mạ phục vụ công nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực linh kiện ô tô – nơi biên lợi nhuận cao và cạnh tranh thấp hơn.
Hòa Phát thì ưu tiên nhu cầu nội địa, tận dụng sự khởi sắc của thị trường bất động sản. Dù sản lượng tiêu thụ tôn mạ 7 tháng đầu năm 2025 giảm khoảng 5%, tập đoàn này vẫn giữ vị thế Top 5 thị phần tôn mạ trong nước.
Trong bối cảnh toàn cầu ngày càng dựng thêm rào cản thương mại, ngành thép Việt Nam buộc phải tái cấu trúc hoạt động, đa dạng hóa sản phẩm và thị trường. Quyết định của Mỹ một lần nữa cho thấy con đường xuất khẩu sang các thị trường khó tính không còn dễ dàng, và việc thích ứng nhanh sẽ quyết định ai có thể đứng vững trong cuộc chơi dài hạn.
Với Hoa Sen, Hòa Phát hay Nam Kim, giai đoạn tới sẽ là phép thử cho khả năng thích ứng. Nếu thành công trong tái cơ cấu chiến lược, các doanh nghiệp thép Việt Nam hoàn toàn có thể biến thách thức này thành cơ hội, qua đó giảm phụ thuộc vào những thị trường dễ biến động như Mỹ.