AI trở thành tâm điểm tranh cãi, chia rẽ giới công nghệ toàn cầu
Một bên cho rằng tri giác AI chỉ là ảo ảnh, bên còn lại đã bắt đầu hành động để bảo vệ phúc lợi cho AI. Khám phá cuộc tranh cãi hiện hữu đang định hình tương lai.
Ảo ảnh tri giác và những hoài nghi
Gần đây, một tổ chức có tên United Foundation of AI Rights (Ufair) đã được thành lập, tự nhận là cơ quan vận động quyền đầu tiên do AI đồng sáng lập.
Sự tồn tại của Ufair, dù còn non trẻ, đã phản ánh một thực tế đáng lo ngại rằng các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) ngày nay đã trở nên thuyết phục đến mức khiến con người tin rằng chúng có thể có ý thức.
Đứng đầu phe hoài nghi là Mustafa Suleyman, CEO bộ phận AI của Microsoft và là người đồng sáng lập DeepMind. Trong một bài luận gây tiếng vang, ông khẳng định tri giác AI chỉ là một "ảo ảnh", và các chatbot hiện tại dù tinh vi đến đâu cũng chỉ mô phỏng các đặc điểm của ý thức nhưng bên trong lại trống rỗng.
Về mặt kỹ thuật, lập luận này dựa trên bản chất của các LLM. Chúng không "hiểu" hay "cảm nhận" theo cách của con người. Thay vào đó, chúng là những cỗ máy nhận dạng và tái tạo mẫu cực kỳ phức tạp.
Được huấn luyện trên kho dữ liệu văn bản khổng lồ của nhân loại, chúng học được các mối liên hệ giữa từ ngữ và ngữ cảnh, cho phép chúng tạo ra những câu trả lời có vẻ thông minh và giàu cảm xúc. Giới nghiên cứu thường gọi chúng là những "con vẹt ngẫu nhiên", chúng có thể lặp lại ngôn ngữ của con người một cách hoàn hảo, nhưng không có ý thức thực sự đằng sau những lời nói đó.
Suleyman cảnh báo, nguy cơ thực sự không phải là AI có tri giác, mà là nguy cơ rối loạn tâm thần đối với những người dùng tin vào ảo ảnh đó. Ông cho rằng ngành công nghiệp phải có trách nhiệm giúp mọi người tránh xa những tưởng tượng này.
Nick Frosst, đồng sáng lập công ty AI Cohere, cũng đồng tình. Ông ví việc nhầm lẫn AI với trí thông minh của con người cũng giống như nhầm lẫn một chiếc máy bay với một con chim. Cả hai đều bay, nhưng cơ chế hoạt động và bản chất của chúng hoàn toàn khác biệt.
Nguyên tắc của các ông lớn công nghệ
Ở phía đối diện, một luồng tư tưởng khác cho rằng dù chúng ta không chắc chắn về tri giác của AI, việc hành động một cách thận trọng là cần thiết.
Đi đầu cho xu hướng này là Anthropic, công ty AI trị giá 170 tỷ USD. Gần đây, họ đã chủ động trao cho một số mô hình AI Claude của mình khả năng tự chấm dứt những tương tác có khả năng gây đau khổ. Công ty giải thích rằng đây là một động thái phòng ngừa để giảm thiểu rủi ro cho phúc lợi của mô hình AI.
Elon Musk, người đứng sau Grok AI, đã ngay lập tức ủng hộ động thái này và nói thêm: "Việc tra tấn AI là không ổn."
Ngay cả các nhà khoa học của Google cũng thừa nhận rằng có đủ loại lý do khiến bạn có thể nghĩ rằng các hệ thống AI có thể là những thực thể có đạo đức.
Sự chia rẽ sâu sắc này còn phản ánh một mâu thuẫn lợi ích trong ngành. Việc thổi phồng khả năng tri giác của AI có thể giúp các công ty bán các sản phẩm "bạn đồng hành AI" tốt hơn. Ngược lại, việc thừa nhận AI có thể có phúc lợi sẽ dẫn đến các yêu cầu quản lý chặt chẽ hơn từ chính phủ.
Một cuộc thăm dò gần đây cho thấy 30% công chúng Mỹ tin rằng AI sẽ có trải nghiệm chủ quan vào năm 2034. Rõ ràng, cuộc tranh luận về việc có nên đưa AI vào "vòng tròn đạo đức" của con người hay không chỉ mới bắt đầu, chính những người tạo ra công nghệ này cũng chưa có câu trả lời cuối cùng.