Thấy gì từ khoản nợ 1,46 tỷ USD của Genco3?

Genco3 và áp lực trả lãi

Tính đến hết quý 2/2025, nợ phải trả của Genco3 ở mức 37.187,9 tỷ đồng, giảm so với con số 40.697,2 tỷ đồng đầu năm. Dù đã nỗ lực cắt giảm, dư nợ hiện tại vẫn xấp xỉ 1,46 tỷ USD, chiếm tới 70,52% tổng nguồn vốn. Trong đó, nợ ngắn hạn chỉ còn 11.696,5 tỷ đồng, giảm hơn 2.000 tỷ đồng so với đầu năm. Khoản phải trả người bán ngắn hạn từ 5.610 tỷ đồng đã hạ xuống 3.994,3 tỷ đồng; ngược lại nợ vay ngắn hạn tăng nhẹ lên gần 5.938 tỷ đồng.

Nợ dài hạn hiện ở mức 25.491,4 tỷ đồng, trong đó riêng vay dài hạn chiếm tới 24.638,5 tỷ đồng. Như vậy, tổng nợ vay của Genco3 còn trên 30.576 tỷ đồng, tương đương khoảng 58% cơ cấu nguồn vốn. Điều này phản ánh thực tế, gánh nặng lớn nhất của doanh nghiệp chính là các khoản vay dài hạn với áp lực trả lãi, kéo theo chi phí tài chính neo cao.

Năm 2024 là minh chứng rõ rệt. Quý 2 năm ngoái, Genco3 ghi nhận chi phí tài chính lên tới 1.203,8 tỷ đồng, trong đó lãi vay chiếm hơn 611,9 tỷ đồng. Con số này đã ‘thổi bay’ toàn bộ 972,4 tỷ đồng lợi nhuận gộp, khiến Công ty lỗ ròng 294,4 tỷ đồng chỉ trong một quý. Tính chung 6 tháng 2024, chi phí tài chính lên tới 2.446,8 tỷ đồng, trong đó lãi vay chiếm 1.218,6 tỷ đồng. Bình quân mỗi ngày, Genco3 phải trả xấp xỉ 6,8 tỷ đồng tiền lãi vay. Gánh nặng này là nguyên nhân chủ đạo khiến công ty lỗ sau thuế hơn 946 tỷ đồng nửa đầu năm.

Cả năm 2024, chi phí tài chính của Genco3 lên tới hơn 3.607 tỷ đồng, trong đó lãi vay hơn 2.261 tỷ đồng, đẩy công ty vào khoản lỗ ròng 875,5 tỷ đồng. Đó là hệ quả điển hình khi cấu trúc nợ vay lớn, chi phí vốn cao và áp lực tài chính vượt xa khả năng sinh lời.

Bước sang năm 2025, tình hình đã có cải thiện. Quý 2, dù doanh thu giảm khoảng 700 tỷ đồng so với cùng kỳ (còn 11.930,8 tỷ đồng), Genco3 vẫn báo lãi sau thuế gần 884 tỷ đồng. Lũy kế 6 tháng, lãi ròng công ty đạt 984,7 tỷ đồng, cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác so với gam màu ảm đạm của năm trước.

Nguyên nhân đến từ giá vốn ‘mềm’ hơn, lãi từ công ty liên doanh liên kết tăng và đặc biệt là chi phí tài chính được Genco3 tiết giảm mạnh. Quý 2/2025, chi phí tài chính chỉ còn 1.063,2 tỷ đồng (lãi vay 425,1 tỷ đồng), kéo chi phí 6 tháng xuống 1.786,5 tỷ đồng, thấp hơn đáng kể so với mức trên 2.400 tỷ đồng cùng kỳ 2024.

Các chủ nợ lớn và bài toán lãi suất

Dữ liệu cho thấy, đằng sau khối nợ khổng lồ của Genco3 là hàng loạt hợp đồng vay vốn quốc tế, chủ yếu vay lại từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Theo báo cáo kiểm toán 2024, dư nợ vay dài hạn của Genco3 từ EVN lên tới 26.009 tỷ đồng.

Đáng chú ý nhất là khoản vay từ Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) bằng USD để thực hiện Nhà máy Nhiệt điện Mông Dương 1, trị giá hơn 16.649 tỷ đồng, đáo hạn vào năm 2034. Cũng tại dự án này, Genco3 còn vay lại từ EVN nguồn vốn Ngân hàng Xuất nhập khẩu Hàn Quốc, khoảng 1.562 tỷ đồng, đáo hạn 2025.

Tại dự án Nhiệt điện Vĩnh Tân 2, Genco3 có ba khoản vay lớn từ Ngân hàng Xuất nhập khẩu Trung Quốc với giá trị lần lượt 6.477 tỷ đồng (đáo hạn 2028), 2.299 tỷ đồng (đáo hạn 2027) và 532 tỷ đồng (đáo hạn 2027).

Trong khi đó, Nhà máy Nhiệt điện Phú Mỹ 1 ghi nhận khoản vay bằng JPY từ Ngân hàng Hợp tác quốc tế Nhật Bản, quy đổi khoảng 1.307 tỷ đồng, đáo hạn năm 2028. Ngoài ra còn nhiều khoản vay nhỏ hơn từ các định chế tài chính Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và ADB cho các dự án khác.

Theo công bố, lãi suất vay lại bằng USD tại 31/12/2024 dao động 3,45% – 9,26%/năm (so với 3,45% – 10,41%/năm năm 2023). Một số khoản vay khác có lãi suất cố định thấp hơn, từ 1,15% – 3,45%/năm. Tuy vậy, với dư nợ hàng chục nghìn tỷ đồng, chỉ cần chênh lệch 1% lãi suất cũng khiến Genco3 phải gánh thêm hàng trăm tỷ đồng chi phí tài chính mỗi năm.

Theo các chuyên gia, câu chuyện của Genco3 phản ánh thách thức chung của nhiều doanh nghiệp hạ tầng, năng lượng. Các dự án quy mô lớn, vốn vay ngoại tệ nhiều, lãi suất không hề thấp, trong khi dòng tiền từ hoạt động kinh doanh không phải lúc nào cũng đủ bù đắp chi phí là nỗi trăn trở thường trực của họ.

Cao Thái