Thứ quả vỏ gai, hạt ngọt đang giúp nông dân Thái Nguyên làm nên thương hiệu đặc sản, càng ngày càng làm ra tiền
Giống cây này đang trở thành cây trồng chủ lực, mang lại nguồn thu ổn định cho nhiều nông dân ở Thái Nguyên.
Nông dân Ngân Sơn khai thác lợi thế từ cây dẻ ván đặc sản
Trên triền đồi gần đèo Khau Khang (quốc lộ 3 cũ), gia đình anh Ngô Xuân Trường ở xã Ngân Sơn, tỉnh Thái Nguyên đang thu hoạch gần 100 gốc dẻ ván 5 năm tuổi trĩu quả. Nhờ khí hậu mát mẻ, cây dẻ ván phát triển thuận lợi, ít sâu bệnh, chỉ cần làm cỏ, bón phân hữu cơ và tỉa cành đúng kỹ thuật là cho quả ngọt, năng suất ổn định. Anh Trường cho biết mỗi cây cho trung bình 10 kg hạt, đem lại thu nhập ổn định, góp phần nâng cao đời sống gia đình.
Theo người dân địa phương, cách đây nửa thế kỷ, giống dẻ Trùng Khánh (Cao Bằng) đã được đưa về trồng ở các xã Nà Phặc, Ngân Sơn và Bằng Vân. Ban đầu, cây chỉ được trồng quanh nhà để lấy hạt phục vụ sinh hoạt. Sau này, nhận thấy giá trị đặc sản và nhu cầu thị trường ngày càng tăng, bà con nông dân bắt đầu nhân giống và mở rộng diện tích. Đặc biệt, loại dẻ ván với hạt to, thơm, năng suất cao hơn tiếp tục được đưa vào sản xuất, tạo nền tảng cho sự phát triển thành vùng cây đặc sản.
Đến nay, ba xã Nà Phặc, Ngân Sơn và Bằng Vân đã có trên 100 ha dẻ, trong đó gần 30 ha đang cho thu hoạch ổn định. Mỗi mùa, giá hạt dẻ dao động từ 80.000 – 100.000 đồng/kg, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho nông dân. Với những cây trên 10 năm tuổi, được chăm sóc tốt, sản lượng có thể đạt 20 kg hạt tươi/cây, trở thành nguồn kinh tế quan trọng.
Gia đình ông Nông Văn Cường ở xã Bằng Vân hiện sở hữu gần 1 ha dẻ ván. Ông cho biết, ban đầu chỉ thử nghiệm trồng xen, nhưng sau khi thấy hiệu quả rõ rệt, ông tập trung nhân giống và trồng mới. Mỗi năm, vườn của ông thu về vài tạ hạt, đem lại thu nhập ổn định để lo cho con cái học hành và tái đầu tư sản xuất. Ông nhận định, nếu chăm sóc đúng kỹ thuật, cây dẻ ván hoàn toàn có thể trở thành cây làm giàu bền vững cho người dân.
Từ sản phẩm đặc sản đến thương hiệu OCOP
Hạt dẻ sau thu hoạch thường được tách vỏ thủ công hoặc bằng máy, rồi phân loại bán cho thương lái và người tiêu dùng. Chính quyền địa phương đã định hướng phát triển cây dẻ theo hướng bền vững, thông qua mô hình xen canh gắn với bảo vệ rừng. Trong thời gian tới, ba xã Nà Phặc, Ngân Sơn và Bằng Vân dự kiến mở rộng thêm khoảng 100 ha diện tích trồng, hình thành vùng cây đặc sản tập trung.
Bà Dương Thị Phương Quế, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Ngân Sơn cho biết cây dẻ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn góp phần phủ xanh đất trống, chống xói mòn và bảo vệ môi trường. Chính quyền xã sẽ phối hợp tập huấn kỹ thuật, hỗ trợ giống và kết nối thị trường để nông dân yên tâm mở rộng diện tích. Mục tiêu lâu dài là đưa cây dẻ trở thành cây trồng chủ lực, tạo thương hiệu đặc sản của địa phương.
Không chỉ dừng lại ở việc bán hạt tươi, nhiều hộ dân và hợp tác xã đang hướng tới chế biến sâu và xây dựng sản phẩm OCOP. Khi được chứng nhận, hạt dẻ không chỉ có giá trị cao hơn mà còn có cơ hội mở rộng thị trường tiêu thụ, vươn xa ra ngoài tỉnh. Các địa phương cũng khuyến khích nông dân liên kết thành hợp tác xã để chia sẻ kinh nghiệm, áp dụng quy trình đồng bộ và có tiếng nói chung trong việc xây dựng thương hiệu.
Định hướng đưa hạt dẻ thành sản phẩm OCOP được kỳ vọng sẽ tạo đột phá về giá trị, mở ra con đường phát triển bền vững cho vùng Ngân Sơn. Đây không chỉ là câu chuyện về kinh tế mà còn là bước tiến trong việc khẳng định thương hiệu đặc sản, giúp nông dân gắn bó lâu dài với cây trồng và nâng cao đời sống.