Bạn có biết: Nha sĩ đầu tiên của nhân loại xuất hiện ở Ai Cập
Hơn 4.000 năm trước, người Ai Cập cổ đại đã biết trám răng bằng sáp ong, chế tạo kem đánh răng từ tro và muối hay dùng chỉ vàng để nối răng.
Nha khoa sơ khai trên bờ sông Nile
Khi nhắc đến nha khoa hiện đại, chúng ta thường nghĩ đến ghế khám thông minh, mũi khoan siêu âm, đèn LED trắng sáng và vật liệu trám composite. Thế nhưng, hơn 4.000 năm trước, người Ai Cập cổ đại đã đặt những viên gạch đầu tiên cho ngành nha khoa bằng những phương pháp vô cùng sáng tạo từ tự nhiên.
Khảo cổ học cho thấy nhiều bằng chứng thú vị. Trên hộp sọ có niên đại khoảng 2.000 năm trước Công nguyên, các nhà khoa học phát hiện dấu vết kim loại nhỏ, có thể được dùng để cố định răng. Trong một số xác ướp, các lỗ hổng răng được trám bằng hỗn hợp nhựa cây và sáp ong – những chất có tính kháng khuẩn tự nhiên, giúp giảm đau và chống nhiễm trùng.
Một nguồn tư liệu quan trọng là bản thảo Giấy cói Ebers – tài liệu y học dài khoảng 20 mét, ra đời vào năm 1550 TCN. Văn bản này ghi lại hơn 800 bài thuốc, trong đó có nhiều phương pháp trị bệnh răng miệng. Người Ai Cập đã sử dụng mật ong, rượu vang, dầu thực vật và bột đá quý nghiền để chữa đau răng hay viêm lợi. Đối với họ, việc giữ răng khỏe mạnh không chỉ là y học, mà còn gắn liền với quan niệm tâm linh về sự “tinh khiết” của linh hồn.
Không dừng lại ở trị liệu, nha khoa thời kỳ này còn có yếu tố thẩm mỹ. Một số ngôi mộ quý tộc chứa răng giả, được gắn bằng chỉ vàng hoặc thay thế bằng răng động vật. Dù hiệu quả nhai không cao, nhưng chúng thể hiện sự quan tâm đến nụ cười và hình thức, bên cạnh chức năng y học.
Từ bàn chải cành cây đến khát vọng giữ nụ cười
Người Ai Cập cũng được xem là những “người khai sinh” ra kem đánh răng. Các công thức cổ đại cho thấy họ trộn tro, đá bọt, muối, vỏ sò nghiền thành bột làm sạch răng. Dù thô ráp và có thể gây mòn men răng, phương pháp này vẫn là cách vệ sinh hiệu quả trong điều kiện không có nha sĩ chuyên nghiệp.
Bàn chải thời đó cũng rất khác biệt: chỉ là một cành cây nhỏ, nhai một đầu để xơ ra như chổi. Đến nay, nhiều cộng đồng tại châu Phi và Ả Rập vẫn sử dụng loại “bàn chải tự nhiên” này. Đây có thể xem là minh chứng cho sự thực dụng và sáng tạo trong việc chăm sóc răng miệng từ hàng ngàn năm trước.
Ngoài ra, các nghiên cứu trên xác ướp cũng cho thấy người Ai Cập phải đối mặt với những căn bệnh răng miệng phổ biến giống chúng ta hiện nay như sâu răng, viêm nha chu, áp-xe. Nguyên nhân chủ yếu đến từ chế độ ăn nhiều ngũ cốc xay thô, lẫn cát và sạn từ đá nghiền, khiến răng nhanh mòn và dễ hỏng. Vì vậy, nghề “nha sĩ” khi ấy khá được coi trọng. Các văn bản cổ gọi họ là “người chăm sóc răng miệng của Pharaoh”, vừa đảm nhận vai trò y học, vừa mang yếu tố tín ngưỡng khi người dân tin rằng thân thể nguyên vẹn giúp linh hồn tồn tại vĩnh hằng.
Ngày nay, chỉ mất vài chục phút trên ghế nha khoa để chữa đau răng. Nhưng hơn 4.000 năm trước trên bờ sông Nile, những “người thợ” Ai Cập đã kiên nhẫn mày mò, từ sáp ong, nhựa cây đến chỉ vàng để tạo nên nền móng của nha khoa nhân loại. Một nụ cười đẹp, hóa ra, luôn là khát vọng chung của con người qua mọi thời đại.