Không ngờ từ ý tưởng của một trưởng thôn, nông dân một vùng ở Phú Thọ bứt phá đổi đời
Nông dân Phú Thọ đã biến vùng đất đồi cằn cỗi thành nơi sinh ra nguồn thu nhập thay đổi cuộc sống.
Nông dân Tây Sơn đổi thay nhờ cây ba kích tím
Thôn Tây Sơn, xã Thái Hòa (tỉnh Phú Thọ) vốn được biết đến là vùng bán sơn địa nghèo khó. Hơn mười năm trước, đời sống nơi đây còn thiếu thốn, nhiều người phải rời quê đi làm thuê. Sự đổi thay bắt đầu khi Trần Thị Hiền – Trưởng thôn kiêm chủ trang trại Tây Sơn Farm mạnh dạn đưa cây ba kích tím về trồng trên những triền đồi khô cằn.
Ban đầu, khi ý tưởng được đưa ra trong cuộc họp chi bộ thôn, phần lớn bà con nông dân còn hoài nghi lo đất không hợp, lo không có đầu ra cho sản phẩm. Không nản lòng, Trần Thị Hiền cùng người em họ Trần Quang Thảo quyết định đầu tư 350 triệu đồng, chặt bỏ 1,2 ha bạch đàn để trồng thử nghiệm ba kích tím. Sau hơn 3 năm, 1,1 ha đầu tiên cho thu hoạch, bán non với giá 100.000 đồng/kg, thu về 1,2 tỷ đồng. Hai sào còn lại bán sau 2 năm tiếp theo, đạt hơn 300 triệu đồng. Sau khi chia lợi nhuận, hai hộ tách riêng để tiếp tục mở rộng quy mô.
Hiệu quả bước đầu thuyết phục được bà con. Năm hộ trong thôn học theo, rồi Tổ hợp tác trồng cây dược liệu ba kích xã Thái Hòa ra đời, trở thành nơi trao đổi kỹ thuật và tìm đầu ra cho sản phẩm. Từ một ý tưởng đơn lẻ, ba kích tím dần trở thành cây trồng mũi nhọn, mở ra hướng phát triển kinh tế mới cho nông dân Tây Sơn.
Từ trồng trọt đến chế biến và xây dựng thương hiệu
Việc chăm sóc ba kích tím đòi hỏi sự kiên trì. Gia đình Trần Thị Hiền thường xuyên phải nhổ cỏ thủ công để bảo vệ rễ cây, bón phân chuồng thay vì phân hóa học nhằm giữ đất tơi xốp, duy trì tính tự nhiên của cây dược liệu. Ba kích vốn có sức đề kháng cao, ít sâu bệnh, nên ít phải dùng thuốc bảo vệ thực vật.
Không chỉ dừng lại ở sản xuất, nông dân Tây Sơn sớm nhận ra giá trị gia tăng của chế biến. Ngay từ năm 2019, Trần Thị Hiền đã thuê người dân tộc Dao ở Quảng Ninh (vùng trồng ba kích nổi tiếng) về hướng dẫn kỹ thuật nấu cao. Sau nhiều lần thử nghiệm thất bại, gia đình tự nghiên cứu và dần thành công. Trung bình 10 kg củ tươi cho 1 kg cao. Mỗi năm sản xuất khoảng 400 kg cao, bán với giá 2 triệu đồng/kg, đạt doanh thu khoảng 800 triệu đồng, lợi nhuận cao gấp rưỡi so với bán củ tươi.
Quy trình nấu cao ba kích cũng rất khắt khe: bốn ngày đầu nấu bằng nồi đồng để giữ nhiệt tốt, giai đoạn cuối chuyển sang nồi nhôm để điều chỉnh lửa dịu. Suốt quá trình, người nấu phải thay phiên canh lửa, vớt bọt liên tục để đảm bảo chất lượng. Bên cạnh đó, gia đình còn cải tiến công cụ, sáng chế máy dập củ để giảm sức lao động.
Hiện nay, Tây Sơn Farm không chỉ bán củ và cao ba kích mà còn mở rộng sang bột sắn dây, các sản phẩm thảo dược khác. Trên bao bì đều ghi rõ thương hiệu “Tây Sơn Farm” – cách đặt tên thể hiện mong muốn xây dựng thương hiệu chung cho cả thôn, chứ không chỉ riêng một hộ. Điều này góp phần đưa sản phẩm nông dân ra thị trường, đồng thời khẳng định giá trị cộng đồng.
Nông dân nơi đây còn nhanh nhạy trong việc ứng dụng công nghệ số. Thay vì chỉ bán tại chợ hay qua thương lái, họ học cách livestream bán hàng, mỗi phiên có thể mang lại doanh thu hàng chục triệu đồng. Đây được xem là bước tiến quan trọng, giúp nông sản truyền thống tiếp cận với người tiêu dùng hiện đại.
Trong thôn hiện có khoảng 7 ha ba kích, 1 ha sắn dây, dự kiến mở rộng thêm diện tích trồng nghệ, dứa và phát triển nghề nuôi hươu lấy nhung. Hướng đi này cho thấy nông dân Tây Sơn không chỉ dừng lại ở trồng trọt đơn thuần mà đang hình thành mô hình kinh tế tổng hợp, kết hợp giữa nông nghiệp và chế biến, thương mại.