Một hệ thống hang động được ví như “vương quốc dưới lòng đất”: Hùng vĩ, bí ẩn, mê hoặc du khách

Vùng đất của sông ngầm và núi đá vôi

Nằm ở xã Trung Hóa, tỉnh Quảng Bình cũ (nay thuộc Quảng Trị sau sáp nhập), Hệ thống hang động Tú Làn trải rộng trên diện tích hơn 650ha, được bao bọc bởi rừng nguyên sinh và những dãy núi đá vôi trùng điệp. Các thung lũng trong khu vực được kết nối với nhau qua dòng sông Rào Nan – “mạch sống” nuôi dưỡng cả hệ thống.

Được phát hiện lần đầu năm 1992 bởi nhóm thám hiểm hang động Anh – Việt, Tú Làn hiện ghi nhận hơn 20 hang lớn nhỏ, phần lớn nằm ngoài ranh giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Một số hang còn lưu dấu tích sinh sống của con người hàng trăm năm trước, gợi mở nhiều câu chuyện về quá khứ của vùng đất này.

Tên gọi “Tú Làn” bắt nguồn từ tiếng Nguồn cổ. “Làn” ám chỉ dòng sông chảy vào hang, từ xa nhìn như chiếc lưỡi uốn lượn. “Tú” gợi hình ảnh những dãy núi bao bọc thung lũng hùng vĩ. Hầu hết các hang trong hệ thống đều nối với nhau bằng dòng sông ngầm biến mất ở cuối Hang Tú Làn – bí ẩn vẫn chưa được giải mã hoàn toàn.

Những tuyệt tác trong lòng đất

Tú Làn được ví như “vương quốc” của những kỳ quan hang động, mỗi hang mang một dáng vẻ riêng:

Hang Chuột – hang khô đầu tiên được khám phá, dài 280m, nổi bật với hành lang rộng và nền bằng phẳng. Đây cũng là bối cảnh của nhiều bộ phim Việt.

Hang Bí Mật – dù chỉ dài chưa đầy 200m nhưng chứa hệ thạch nhũ và ngọc động độc đáo.

Hang Hung Ton – kết hợp cả hang khô và hang nước, nơi phát hiện hai bộ xương gần 100 năm tuổi cùng dấu tích vỏ sò, ốc.

Hang Ken – dài hơn 3km, là hang nước dài nhất hệ thống. Bức ảnh cột thạch nhũ ấn tượng trong hang do nhiếp ảnh gia Carsten Peter chụp từng giành nhiều giải thưởng quốc tế.

Hang Tú Làn – “trái tim” của hệ thống, sàn rộng 35m, thạch nhũ cao đến 30m như đèn chùm khổng lồ.

Hang Kim – kết hợp hành lang khô và hành lang nước dài 1,2km, nổi tiếng với hành trình bơi sông ngầm 450m.

Hang Tiên 1 và 2 – được mệnh danh là “cổng trời” của Tú Làn, có vòm cao đến 100m, nhiều tầng hang và hệ kiến tạo địa chất phức tạp.

Ngoài ra, nhiều hang mới như Hang Sơng, Hang Ken khô vẫn đang được nghiên cứu và bảo tồn, mở ra hy vọng khám phá thêm những “viên ngọc” ẩn sâu dưới lòng núi.

Ngày nay, Tú Làn là một trong những điểm du lịch khám phá nổi bật của Quảng Bình. Hành trình thường kết hợp trekking qua rừng nguyên sinh, băng qua suối, bơi sông ngầm và cắm trại giữa thung lũng Tổ Mộ – nơi bình minh lên giữa biển mây và núi đá.

Mỗi chuyến thám hiểm đều cần hướng dẫn viên địa phương và porter am hiểu địa hình, vừa để đảm bảo an toàn vừa giúp du khách hiểu hơn về lịch sử, địa chất và hệ sinh thái nơi đây. Vào mùa khô (từ tháng 11 đến tháng 8), các tuyến tour mở cửa cho phép du khách khám phá nhiều hang nước và hang khô, tận mắt chiêm ngưỡng những khối thạch nhũ được kiến tạo qua hàng triệu năm.

Dù đã khảo sát hàng chục hang, các chuyên gia vẫn chưa tìm được điểm nối của Hang Tú Làn với khu vực Hang Tiên – nơi dòng nước biến mất và trồi lên ở hồ “moọc” gần trại Hang Tiên. Mỗi năm, vẫn có 1–2 hang mới được phát hiện, chứng tỏ hệ thống này vẫn còn ẩn chứa nhiều bí mật.

Giữa đại ngàn Minh Hóa, Tú Làn không chỉ là một điểm đến mạo hiểm mà còn là kho báu địa chất – nơi lưu giữ những câu chuyện hàng triệu năm của trái đất, chờ bàn chân người lữ khách đến khám phá.

Ánh Kim