Tính lương hưu theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024: Nam và nữ khác nhau thế nào?
Từ 1/7/2025, Luật BHXH 2024 chính thức áp dụng cách tính lương hưu mới với nhiều thay đổi về thời gian đóng và mức hưởng giữa nam và nữ.
Cách tính lương hưu theo Luật BHXH 2024
Theo quy định tại Điều 66 và Điều 99 của Luật Bảo hiểm xã hội 2024, từ ngày 1/7/2025, mức lương hưu hằng tháng của người lao động sẽ được tính theo tỷ lệ phần trăm trên mức bình quân tiền lương (hoặc thu nhập) đã đóng bảo hiểm xã hội. Điểm đáng chú ý là cách tính lương hưu có sự phân biệt giữa lao động nam và nữ, thể hiện qua số năm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để đạt tỷ lệ lương hưu tối đa.
Cụ thể, lao động nữ sẽ được hưởng mức 45% lương hưu khi có đủ 15 năm đóng BHXH. Sau đó, mỗi năm đóng thêm sẽ được cộng thêm 2%, cho đến khi đạt mức tối đa là 75%. Trong khi đó, lao động nam cần đóng đủ 20 năm mới được hưởng mức 45% ban đầu. Từ năm thứ 21 trở đi, mỗi năm đóng thêm cũng được cộng 2% và mức tối đa cũng là 75%. Tuy nhiên, nếu lao động nam có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm đến dưới 20 năm thì chỉ được hưởng 40% cho 15 năm đầu, và mỗi năm đóng thêm chỉ được cộng thêm 1%. Điều này tạo nên sự khác biệt đáng kể trong việc tích lũy lương hưu giữa hai giới nếu thời gian đóng BHXH không dài.
Như vậy, người lao động dù là nam hay nữ đều cần lên kế hoạch đóng bảo hiểm xã hội đủ dài để tối đa hóa mức lương hưu có thể đạt được. Mốc 75% mức bình quân tiền lương là giới hạn cao nhất, nhưng không dễ để đạt nếu thời gian đóng BHXH không liên tục hoặc ngắt quãng. Điểm mới đáng lưu ý là từ 1/7/2025, những người từ 60 tuổi trở lên không có lương hưu sẽ được hưởng trợ cấp hằng tháng theo chính sách an sinh, nhằm hỗ trợ nhóm lao động yếu thế không đủ điều kiện về số năm đóng BHXH.
Tiền lương bình quân làm căn cứ tính lương hưu
Một trong những yếu tố quan trọng quyết định mức lương hưu là mức bình quân tiền lương làm căn cứ đóng BHXH. Theo Điều 72 Luật BHXH 2024, cách tính tiền lương bình quân phụ thuộc vào thời điểm người lao động bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội cũng như chế độ tiền lương được áp dụng.
Đối với người lao động hưởng lương theo chế độ do Nhà nước quy định, nếu tham gia BHXH trước ngày 1/1/1995 thì mức lương hưu sẽ được tính trên bình quân 5 năm cuối cùng trước khi nghỉ hưu. Khoảng thời gian này sẽ kéo dài dần theo từng giai đoạn cho đến khi đạt mức bình quân toàn bộ thời gian tham gia BHXH nếu người lao động bắt đầu tham gia từ ngày 1/1/2025 trở đi. Trong khi đó, người lao động làm việc trong khu vực doanh nghiệp, hưởng lương theo chế độ do người sử dụng lao động quyết định, thì sẽ được tính bình quân tiền lương trên toàn bộ thời gian tham gia BHXH mà không phụ thuộc vào năm bắt đầu đóng.
Với những người từng làm việc trong cả hai chế độ – vừa hưởng lương Nhà nước, vừa làm ở doanh nghiệp – thì tiền lương bình quân sẽ được tính gộp chung theo thời gian và áp dụng quy định tương ứng cho từng giai đoạn. Chính phủ cũng sẽ có hướng dẫn cụ thể trong các trường hợp đặc biệt, nhằm đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho người lao động.
Thời hạn giải quyết hồ sơ hưởng lương hưu
Ngoài cách tính mức hưởng, thời gian xử lý hồ sơ để người lao động được nhận lương hưu cũng là một điểm đáng chú ý trong Luật BHXH 2024. Theo Điều 79, người sử dụng lao động hoặc người lao động đang bảo lưu thời gian đóng BHXH phải nộp hồ sơ trước thời điểm đủ điều kiện nhận lương hưu ít nhất 20 ngày. Cơ quan BHXH có trách nhiệm giải quyết trong vòng 20 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ (không tính ngày nghỉ, lễ, Tết). Nếu không giải quyết đúng hạn, cơ quan này phải trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.
Việc quy định rõ ràng về thời gian xử lý hồ sơ giúp đảm bảo quyền lợi được chi trả lương hưu đúng hạn, đặc biệt quan trọng với những người lớn tuổi không còn nguồn thu nhập ổn định khác sau khi nghỉ hưu.