Lúa kém hiệu quả, nông dân Thanh Hóa chuyển sang làm giàu bằng nhiều mô hình độc đáo mới, thu nhập mỗi năm toàn vài trăm triệu trở lên

Nông dân chuyển đổi đất lúa kém hiệu quả

Trước thách thức của biến đổi khí hậu và hiệu quả sản xuất nông nghiệp ngày càng bị bào mòn, nhiều nông dân tại các địa phương đã mạnh dạn chuyển đổi diện tích đất lúa kém hiệu quả sang mô hình canh tác mới.

Điển hình như anh Lê Văn Tình ở xã Hoằng Thanh, tỉnh Thanh Hóa. Trước đây, hơn 5 sào ruộng của gia đình anh thường xuyên ngập úng, năng suất lúa thấp. Được địa phương khuyến khích, anh đã tích tụ thêm 0,5 ha đất vùng trũng để cải tạo thành ao nuôi cá nước ngọt kết hợp chăn nuôi, tạo thành mô hình kinh tế tổng hợp. Nhờ chuyển đổi linh hoạt, mỗi năm anh thu về gần 200 triệu đồng sau khi trừ chi phí.

Theo thống kê 6 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh đã chuyển đổi được 863,7 ha đất lúa kém hiệu quả. Trong đó, chuyển sang cây hàng năm chiếm 673,6 ha; cây lâu năm 153,5 ha và mô hình lúa kết hợp thủy sản là 36,6 ha. Các mô hình chuyển đổi đều mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt, như:

Trồng dưa vàng ở Yên Định: 250–300 triệu đồng/ha/năm

Trồng hoa, cây cảnh tại Hàm Rồng: 200–250 triệu đồng/ha/năm

Trồng ớt ở Tây Đô: khoảng 250 triệu đồng/ha/năm

Trồng rau màu tại Đông Quang: 180–200 triệu đồng/ha/năm

Trồng đào cảnh ở Quảng Chính: trên 400 triệu đồng/ha/năm

Trồng cây ăn quả ở Thọ Xuân: từ 150–300 triệu đồng/ha/năm

Các mô hình chuyển đổi này không chỉ nâng cao thu nhập mà còn giúp nông dân thích ứng tốt hơn với điều kiện khí hậu ngày càng cực đoan, tránh được thiệt hại trong mùa mưa lũ, đặc biệt ở những vùng ruộng thấp trũng.

Thách thức và giải pháp trong chuyển đổi cây trồng của nông dân vùng trung du

Dù nhiều địa phương đã chủ động chuyển đổi, song công tác này vẫn gặp không ít khó khăn tại khu vực trung du và miền núi. Địa hình phức tạp, thiếu hệ thống thủy lợi, giao thông hạn chế khiến việc đưa cây trồng mới vào sản xuất trở nên khó khăn hơn. Ngoài ra, đặc điểm sản xuất manh mún, nhỏ lẻ cũng là rào cản lớn khiến nông dân khó tiếp cận mô hình nông nghiệp hàng hóa.

Một thách thức khác là thị trường đầu ra chưa ổn định, giá cả bấp bênh khiến nhiều hộ nông dân chưa mạnh dạn đầu tư dài hạn cho chuyển đổi. Điều này đòi hỏi ngành nông nghiệp và các địa phương cần vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa.

Hiện Sở Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp với các địa phương triển khai đồng bộ nhiều giải pháp như: Rà soát, bổ sung danh mục cây trồng phù hợp từng vùng; Hướng dẫn đúng quy trình chuyển đổi theo Luật Trồng trọt; Tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm trong chuyển đổi; Hỗ trợ kỹ thuật, giống cây trồng, và kết nối thị trường tiêu thụ

Chuyển đổi cơ cấu cây trồng không chỉ là bước đi chiến lược trong phát triển nông nghiệp bền vững, mà còn là cơ hội lớn để nông dân làm chủ đất đai, tối ưu hóa lợi nhuận và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bạch Băng