Từng được dùng trong Chiến tranh lạnh, loại vũ khí này của Campuchia lộ diện với sức mạnh ấn tượng
Trong khi nhiều nước hiện đại hóa lực lượng, Campuchia vẫn duy trì biên chế dòng vũ khí từ thập niên 1950 này.
Một biểu tượng quân sự từ thời Xô Viết
T‑55A là mẫu xe tăng chiến đấu chủ lực do Liên Xô thiết kế và sản xuất từ cuối những năm 1950. Là biến thể cải tiến của dòng T‑54, T‑55A được trang bị pháo chính 100 mm, súng máy đồng trục 7,62 mm và súng máy phòng không 12,7 mm ở một số phiên bản. Xe có trọng lượng nhẹ, cơ động tốt và được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa hạt nhân, sinh học trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh.
Với hơn 100.000 chiếc được sản xuất (tính cả các biến thể), T‑55A từng là “xương sống” của lực lượng tăng thiết giáp thuộc khối Hiệp ước Warsaw. Thiết kế đơn giản, dễ sửa chữa và giá thành thấp khiến dòng tăng này được nhiều quốc gia lựa chọn, trong đó có Campuchia.
T‑55A và vai trò trong quân đội Campuchia
Campuchia bắt đầu tiếp nhận T‑55A từ cuối thập niên 1970 đến đầu 1990, thông qua viện trợ quân sự. Các dòng tăng T‑54, T‑55 và Type 59 (phiên bản Trung Quốc của T‑54) được đưa vào biên chế nhằm phục vụ công cuộc tái thiết lực lượng quân sự.
Theo tìm hiểu, tính đến nay, T‑55A vẫn là mẫu xe tăng chiến đấu chủ lực duy nhất của lực lượng thiết giáp Campuchia. Mặc dù không còn mới, nhưng nhờ cấu trúc đơn giản, phụ tùng sẵn có và kinh nghiệm sửa chữa lâu năm, nhiều xe vẫn vận hành được trong điều kiện thiếu thốn vật tư kỹ thuật.
Trong đợt đụng độ vừa qua, T‑55A được triển khai sát khu vực đồi núi Preah Vihear đóng vai trò yểm trợ hỏa lực.
Những lý do chiến lược và kinh tế
Việc Campuchia tiếp tục duy trì T‑55A thay vì thay thế bằng các dòng tăng hiện đại như T‑90, VT‑4 hay Oplot-M có thể lý giải bằng ba yếu tố:
Thứ nhất, ngân sách quốc phòng Campuchia chỉ vào khoảng 1,3 tỷ USD/năm, không đủ để đầu tư toàn diện cho thiết bị quân sự hiện đại. Trong khi đó, T‑55A có chi phí vận hành thấp và phụ tùng dễ tìm, trở thành phương án tiết kiệm cho quốc gia này.
Thứ hai, địa hình Campuchia chủ yếu là rừng núi và sông ngòi, không phù hợp cho tác chiến cơ giới quy mô lớn. Do đó, việc đầu tư lực lượng thiết giáp hiện đại chưa phải là ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phòng thủ.
Thứ ba, dù đã lỗi thời, T‑55A vẫn có thể phát huy vai trò trong một số kịch bản chiến thuật nhất định như hỗ trợ hỏa lực cho bộ binh hoặc pháo kích từ xa. Trong các xung đột cường độ thấp, xe tăng vẫn có thể tạo hiệu ứng răn đe nhất định.
Tuy nhiên, hiệu quả chiến đấu của T‑55A đang ngày càng bị đặt dấu hỏi khi đặt cạnh các phương tiện chiến đấu thế hệ mới.