Không cần đất rộng, không cần giống lạ, nông dân Phú Thọ đang hồi sinh kinh tế nhờ "đặc sản Mường", giờ là thương hiệu nổi tiếng mới ở địa phương
Một nông dân ở Phú Thọ đã gây dựng thành công thương hiệu OCOP 3 sao, mở ra sinh kế mới cho nhiều hộ đồng bào từ giống trái này.
Trái ớt nhỏ và hành trình khởi nghiệp của một người nông dân Mường
Tại xã Quyết Thắng - tỉnh Phú Thọ, một mô hình sản xuất nông sản độc đáo đang thu hút sự chú ý: sản phẩm ớt giấm từ giống ớt Khòi – loại quả nhỏ chỉ bằng hạt thóc, nhưng cay thơm đặc trưng trong bữa ăn của người Mường. Người khởi xướng mô hình này là anh Bùi Văn Thản, sinh năm 1983 - một nông dân người Mường ở xóm Rẽ Vơng.
Từng học dược và mở quán thuốc nhỏ, rồi chuyển sang buôn bán tạp hóa để mưu sinh, bước ngoặt lớn đến với anh Thản khi anh nhận ra giá trị tiềm ẩn từ thứ gia vị tưởng chừng đơn giản. “Ớt núi giấm đã quá quen thuộc trong bữa cơm của người Mường, tại sao không làm thành sản phẩm có thương hiệu?” – anh nhớ lại.
Sau thời gian mày mò học lại công thức giấm ớt truyền thống, anh Thản thử nghiệm và thành công khi kết hợp nước cốt chanh với muối trắng. Nhờ đó, ớt giữ được màu vàng, độ giòn và không cần chất bảo quản. Anh bắt đầu đóng chai, phát triển thương hiệu "Ớt núi Phú Lương Thương Thản", và đến nay mỗi năm sản xuất hơn 10.000 chai cung cấp cho thị trường trong và ngoài tỉnh.
Từ gia vị phụ thành sản phẩm OCOP 3 sao
Để mở rộng quy mô sản xuất, anh Thản không chỉ ươm giống mà còn phối hợp với người dân địa phương xây dựng vùng nguyên liệu. Những ruộng lúa cạn, vườn tạp, đất đồi được chuyển đổi sang trồng ớt. Cây ớt Khòi, tuy mọc dễ trên núi nhưng khi xuống thấp lại gặp nhiều thách thức như úng, hạn và sâu bệnh. Tuy vậy, nhờ kiên trì và kỹ thuật phù hợp, mô hình dần ổn định và lan rộng đến nhiều hộ.
Hiện vùng nguyên liệu đạt khoảng 10 ha tại xã Quyết Thắng và Ngọc Sơn. Hợp tác xã do anh Thản thành lập liên kết với người dân để cung cấp giống, hướng dẫn kỹ thuật, bao tiêu sản phẩm. Chỉ cần vài trăm mét vuông, nông dân đã có thể tham gia mô hình trồng liên kết.
Bà Bùi Thị Thao, người trồng ớt trên diện tích 600 m², chia sẻ: “Trước đây trồng ngô, sắn chỉ để chăn nuôi, nay mỗi tháng bán ớt cũng được 2-3 triệu đồng, ổn định hơn nhiều”. Không chỉ bà Thao, nhiều hộ khác cũng đang từng bước chuyển đổi sang cây ớt như một hướng đi kinh tế mới.
Với sản lượng ổn định và thị trường mở rộng, anh Thản bắt tay xây dựng sản phẩm theo tiêu chuẩn OCOP. Bao bì được cải tiến, chai nhựa được thay bằng lọ thủy tinh có mã QR truy xuất nguồn gốc. Năm 2023, sản phẩm được công nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh, với tên thương hiệu mới: Ớt Rẽ Phú Lương – mang tính cộng đồng hơn.
Giữ bản sắc, mở sinh kế cho nông dân vùng cao
Không dừng lại ở ớt giấm truyền thống, anh Thản đang thử nghiệm kết hợp ớt với các loại quả rừng khác như màng khang hay cà dại – những nguyên liệu quen thuộc với người Mường. Các sản phẩm thử nghiệm nhận được phản hồi tích cực từ người tiêu dùng, đặc biệt là các chuỗi thực phẩm sạch và khách hàng tại Hà Nội, TP.HCM.
“Có người gọi đặt làm quà biếu, có người nhờ gửi hàng ra tận sân bay. Điều đó cho thấy nếu làm bài bản, nông sản địa phương vẫn có thể vươn xa”, anh Thản chia sẻ.
Lãnh đạo xã Quyết Thắng đánh giá mô hình này không chỉ tạo việc làm cho người dân mà còn gìn giữ bản sắc ẩm thực của người Mường. Cùng với các đặc sản khác như gà đồi Chí Thiện hay hạt dổi Chí Đạo, sản phẩm ớt giấm đang dần xây dựng được chỗ đứng trên thị trường.
“Đây là cách làm phù hợp, vừa khai thác giá trị bản địa, vừa phát triển kinh tế một cách bền vững”, ông Bùi Văn Âu – cán bộ địa phương nhận định.