Hơn 240.000 tỷ đồng đầu tư, tuyến đường sắt cao tốc với công nghệ châu Âu “xuyên biển” kết nối hai thủ đô chỉ trong 2 giờ

Kết nối xuyên eo biển Manche: Bước ngoặt hạ tầng và giao thông châu Âu

Tuyến đường sắt cao tốc High Speed 1 (HS1) là công trình hạ tầng hiện đại bậc nhất của Vương quốc Anh với vốn đầu tư 6,84 tỷ Bảng Anh, kết nối trung tâm thủ đô London đến cửa hầm Channel Tunnel – tuyến đường ngầm dưới biển Manche nối Anh với Pháp. Với tổng chiều dài khoảng 109 km, HS1 là tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên và hiện vẫn là duy nhất của nước Anh có tốc độ 300km/h. Không chỉ mang ý nghĩa giao thông, HS1 còn là biểu tượng của hội nhập châu Âu, phát triển bền vững và kết nối xuyên biên giới.

Điểm đầu của tuyến là ga St Pancras International – một trong những nhà ga được đánh giá hiện đại và đẹp nhất châu Âu sau khi được nâng cấp. Từ đây, hành khách có thể di chuyển trực tiếp đến Paris, Brussels, Amsterdam chỉ trong vài giờ nhờ kết nối với các mạng lưới tàu cao tốc châu Âu như TGV (Pháp), Thalys (Bỉ) và Intercity (Hà Lan). Đặc biệt, hành trình London – Paris chỉ mất khoảng 2 giờ 15 phút, giúp HS1 cạnh tranh trực tiếp với hàng không ngắn chặng.

Hạ tầng tiêu chuẩn châu Âu trên đất Anh

Không giống phần lớn mạng lưới đường sắt của Anh vốn được xây dựng từ thế kỷ 19 với tốc độ hạn chế, HS1 được thiết kế hoàn toàn mới theo tiêu chuẩn châu Âu, cho phép vận hành ở tốc độ tối đa 300 km/h. Đây cũng là tuyến duy nhất tại Anh sử dụng khổ ray tiêu chuẩn 1.435 mm, hệ thống điện 25kV AC và công nghệ tín hiệu TVM430 – tương đồng với hệ thống của Pháp.

Tuyến được phát triển qua hai giai đoạn: từ 1996–2003 nối Eurotunnel đến Ebbsfleet, và từ 2003–2007 nối Ebbsfleet đến trung tâm London. Khi hoàn thành, ga Waterloo – trước đây là ga chính phục vụ tàu quốc tế đã được thay thế bởi ga St Pancras, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm của HS1 trong chiến lược giao thông xuyên quốc gia.

Không chỉ phục vụ các tuyến quốc tế do Eurostar vận hành, HS1 còn tích hợp tuyến cao tốc nội địa Southeastern Highspeed, kết nối London với vùng Đông Nam như Ashford, Canterbury hay Folkestone. Điều này mở ra khái niệm “sống xa – làm gần”, khi hàng nghìn người dân ngoại ô có thể tiếp cận trung tâm thủ đô chỉ trong vòng chưa đầy một giờ.

Kinh tế, môi trường và tương lai của đường sắt cao tốc Anh

Từ khi vận hành, HS1 đã chứng minh hiệu quả vượt trội về mặt kinh tế – xã hội và môi trường. Tuyến giúp giảm đáng kể lưu lượng hàng không giữa Anh và các nước lân cận như Pháp, Bỉ – những tuyến vốn rất đông đúc trước đây. Theo Eurostar, lượng khí CO₂ phát thải khi đi tàu từ London đến Paris chỉ bằng 1/10 so với máy bay, góp phần đáng kể vào mục tiêu giảm phát thải carbon và phát triển giao thông xanh tại châu Âu.

Tuy nhiên, HS1 vẫn còn tồn tại một số thách thức lớn. Doanh thu tuyến này phụ thuộc nhiều vào Eurostar – đơn vị vận hành chính. Trong giai đoạn dịch COVID-19, lượng hành khách sụt giảm nghiêm trọng khiến cả Eurostar và HS1 đối mặt với khó khăn tài chính. Ngoài ra, HS1 hiện vẫn là tuyến độc lập, chưa kết nối trực tiếp với phần còn lại của mạng đường sắt cao tốc nội địa Anh.

Tương lai của HS1 đang gắn liền với dự án High Speed 2 (HS2) – tuyến đường sắt cao tốc mới kết nối London với Birmingham, Manchester và có thể mở rộng tới Scotland. Nếu HS2 được hoàn thiện đúng tiến độ, HS1 sẽ đóng vai trò là trục kết nối phía Nam, mở ra khả năng di chuyển trực tiếp từ trung tâm nước Anh tới châu Âu chỉ với một lần chuyển tàu tại London.

HS1, với vai trò là cửa ngõ của nước Anh đến châu Âu, đã và đang góp phần tái định hình tư duy phát triển hạ tầng – không chỉ kết nối vùng, quốc gia mà còn kết nối cả lục địa. Trong bối cảnh Anh không còn là thành viên EU, một hệ thống đường sắt cao tốc xuyên biên giới như HS1 càng mang ý nghĩa biểu tượng và chiến lược đặc biệt.

Tuấn Anh