Bảng xếp hạng ngân sách quốc phòng thế giới: Mỹ vẫn dẫn đầu, Trung Quốc – Ấn Độ tăng vọt sau điều chỉnh sức mua

Mỹ chi nhiều hơn cả 9 nước tiếp theo cộng lại

Theo báo cáo thường niên từ Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), năm 2024, tổng chi tiêu quốc phòng toàn cầu đạt 2.700 tỷ USD, tăng tới 9,4% so với năm trước – mức tăng nhanh nhất kể từ năm 1988. Riêng Mỹ chi hơn 900 tỷ USD, vượt xa tổng ngân sách của 9 nước đứng sau cộng lại, tiếp tục giữ vị trí dẫn đầu tuyệt đối trong bảng xếp hạng.

Tuy nhiên, giới chuyên gia cảnh báo rằng việc so sánh ngân sách quốc phòng theo giá trị tuyệt đối (USD danh nghĩa) không phản ánh đầy đủ tiềm lực thực sự. Chính vì thế, bảng xếp hạng mới nhất của SIPRI đã sử dụng ba thước đo độc lập: tổng chi tiêu tính theo USD, tỷ lệ chi tiêu quốc phòng trên GDP, và chi tiêu theo ngang giá sức mua quân sự (military PPP) – một chỉ số mới ngày càng được quan tâm.

Military PPP điều chỉnh theo mức giá, lương và chi phí nội địa, nhằm đo lường chính xác hơn những gì mà mỗi USD thực sự có thể mua được trong lĩnh vực quân sự tại từng quốc gia. Khi áp dụng tiêu chí này, sức mạnh của các nước như Trung Quốc, Nga và Ấn Độ tăng lên đáng kể. Chẳng hạn, Trung Quốc chi khoảng 290 tỷ USD danh nghĩa nhưng tương đương khoảng 400 tỷ USD theo military PPP. Nga cũng từ 149 tỷ USD danh nghĩa tăng lên 430 tỷ USD khi điều chỉnh. Điều này cho thấy vị thế của Mỹ tuy vẫn vượt trội, nhưng không còn cách biệt quá xa so với các đối thủ tiềm năng.

Ukraine đứng đầu về tỷ lệ GDP chi cho quốc phòng

Một trong những phát hiện đáng chú ý trong báo cáo là Ukraine hiện là quốc gia chi tiêu quốc phòng cao nhất tính theo tỷ lệ GDP – lên tới 34,5%, một con số chưa từng có tiền lệ thời hậu Chiến tranh Lạnh. Dù chỉ chi 65 tỷ USD theo danh nghĩa, sau điều chỉnh PPP, con số này vọt lên 199 tỷ USD, nhờ mức lương binh sĩ thấp và chi phí quốc phòng nội địa thấp hơn nhiều so với phương Tây.

Cùng lúc, các quốc gia NATO cũng đang tăng tốc tái thiết sức mạnh quân sự. 18 trong số 32 nước NATO đã đạt mức chi tiêu quốc phòng tối thiểu 2% GDP – một tiêu chí mà Mỹ liên tục kêu gọi thực hiện. Nếu cộng thêm các đồng minh ở châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, và điều chỉnh theo military PPP, tổng chi tiêu của các đồng minh Mỹ hiện gần ngang bằng với Mỹ, lần đầu tiên kể từ đầu thế kỷ 21.

Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là tỷ trọng ngân sách quốc phòng của khối phương Tây trong toàn cầu đang giảm nhẹ, phản ánh sự trỗi dậy của các thế lực mới như Trung Quốc và Ấn Độ. Với vị thế địa – chính trị ngày càng quan trọng, hai quốc gia châu Á này đang nhanh chóng mở rộng ảnh hưởng quân sự không chỉ về quy mô mà cả về chiều sâu chiến lược.

Dù vậy, SIPRI lưu ý rằng ngân sách không phải là yếu tố duy nhất quyết định sức mạnh quân sự. Các biến số như vị trí địa lý, mức độ huấn luyện, khả năng công nghệ và sự linh hoạt chiến thuật cũng đóng vai trò không nhỏ. Trong bối cảnh căng thẳng toàn cầu gia tăng, chi tiêu quốc phòng chắc chắn sẽ còn tiếp tục leo thang – như một sự đầu tư đắt đỏ cho hòa bình trong tương lai.

Chiến Thắng