Từ đỉnh đồi đến thung lũng, người nông dân Nghệ An trồng cây như "xây nhà tầng", ấy thế lại mang về khoản thu nhập kếch xù
Nông dân trẻ ở Nghệ An đã thành công với mô hình kỳ lạ, tạo nên chuỗi sinh kế hiệu quả và bền vững ngay tại quê hương.
Làm khác để tạo khác biệt: Một nông dân trẻ dám nghĩ, dám làm
Không trông chờ vào chính sách hỗ trợ hay mô hình truyền thống, nông dân trẻ Quang Văn Thanh ở Mường Piệt, xã Thông Thụ - Nghệ An đã chọn con đường riêng: làm nông theo tư duy phân tầng, canh tác theo địa hình và hướng tới sự bền vững. Trên diện tích hơn 6ha đất đồi rừng, anh Thanh kiến tạo một hệ thống sản xuất nông nghiệp sinh thái tổng hợp – vừa hiệu quả về kinh tế, vừa góp phần bảo vệ rừng, giữ đất và nguồn nước.
“Khi bắt đầu, ai cũng bảo tôi liều. Nhưng tôi nghĩ: đất nào cũng có giá trị, chỉ cần biết khai thác đúng cách. Đồi cao thì trồng cây ưa sáng, ưa khô; chân đồi trồng cây giữ nước; dưới thung lũng thì làm ruộng. Mỗi tầng đất một chức năng riêng, không chồng lấn, không để đất bỏ không”, anh Thanh chia sẻ.
Tư duy này đã giúp anh hình thành một mô hình nông nghiệp phân tầng gồm năm lớp, tối ưu hóa từng m2 đất. Tầng cao nhất là nơi trồng 400 gốc măng bát độ, cho sản lượng hàng năm khoảng 4,5 tấn, thu nhập ổn định từ 20 đến 25 triệu đồng. Tầng thứ hai, nơi đất giữ ẩm tốt hơn, được anh đưa vào trồng 300 cây mắc ca – một loại cây đang được đánh giá cao về tiềm năng kinh tế tại khu vực miền núi.
Tầng thứ ba là ruộng lúa, phục vụ chủ yếu cho nhu cầu lương thực của gia đình. “Tôi không mua gạo ngoài bao giờ. Có gạo sạch ăn, nuôi gà nuôi lợn cũng an tâm hơn”, anh nói. Tầng thứ tư gồm hai ao cá và khu vực chăn nuôi lợn đen, gà thả đồi, dê cỏ… với quy mô nhỏ nhưng cho thu nhập ổn định. Cuối cùng, tầng ngoài cùng giáp ranh với đất rừng được trồng hơn 1ha keo lấy gỗ – là lớp bảo vệ và tạo nguồn thu lâu dài.
Không chỉ là kinh tế, mà còn là bảo vệ rừng và giữ nước
Không chỉ dừng lại ở khai thác đất đai, anh Thanh còn chú trọng đến yếu tố bảo vệ môi trường. Anh chủ động đầu tư hệ thống ống dẫn nước từ suối đầu nguồn về phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Việc dẫn nước không chỉ giúp cây trồng phát triển ổn định mà còn giữ ẩm đất, hạn chế cháy rừng và xói mòn – những rủi ro thường gặp tại khu vực đồi núi.
“Có nước thì cây mới sống, đất mới giữ được. Dẫn nước là cách để giữ rừng, giữ môi trường sống lâu dài. Mình sống ở đây, phải lo cho tương lai con cháu nữa”, anh bộc bạch.
Điều đáng quý là, mô hình phân tầng không sử dụng hóa chất độc hại, tận dụng triệt để phụ phẩm trong canh tác – từ bèo, cám, lá cây… để làm thức ăn cho vật nuôi. Tư duy tuần hoàn ấy không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn góp phần hình thành một mô hình sản xuất nông nghiệp sinh thái bền vững.
Một nông dân khởi tạo thay đổi trong tư duy cộng đồng
Ban đầu, cách làm của anh Thanh gặp không ít ánh nhìn hoài nghi. Nhưng sau hơn 10 năm kiên trì, kết quả đã cho thấy tính đúng đắn. Hiện nay, mô hình của anh mang lại thu nhập bình quân trên 100 triệu đồng mỗi năm – một con số không nhỏ đối với một nông dân vùng cao. Quan trọng hơn, ngày càng nhiều hộ dân trong bản đến học hỏi và bắt đầu triển khai mô hình tương tự.
“Tôi vui nhất không phải là thu nhập, mà là khi bà con đã nghĩ khác, làm khác. Trước đây họ chỉ trông chờ vào hỗ trợ, giờ thì chủ động trồng cây, đào ao, nuôi gà… Ai cũng muốn tự làm chủ trên đất của mình”, anh Thanh chia sẻ.
Từ mô hình của Quang Văn Thanh, có thể thấy rõ vai trò của người nông dân thế hệ mới – không chỉ là người lao động, mà còn là người hoạch định, sáng tạo, và dẫn dắt sự thay đổi trong cộng đồng. Những giá trị ấy không chỉ nằm ở con số kinh tế, mà còn nằm ở sự bền vững về môi trường, sinh kế và văn hóa canh tác bản địa.