"Siêu" đường sắt cao tốc chạy 250km mất chưa đến 1 tiếng, thu hút 80 triệu hành khách mỗi năm, là bí quyết thành công bấy lâu nay của Trung Quốc

Hơn một thập kỷ vận hành và sức hút bền vững

Tuyến đường sắt cao tốc Nam Kinh – Hàng Châu (Ning-Hang HSR) là một trong những dự án hạ tầng giao thông tiêu biểu của Trung Quốc. Khai trương từ tháng 7/2013, tuyến đã nhanh chóng trở thành “cầu nối vàng” giữa hai trung tâm kinh tế, công nghiệp và du lịch hàng đầu vùng Dương Tử là Nam Kinh (thủ phủ tỉnh Giang Tô - từng là kinh đô thời nhà Minh) và Hàng Châu (thủ phủ tỉnh Chiết Giang).

Với chiều dài gần 250 km, tuyến được thiết kế cho tốc độ tối đa 350 km/h, còn khai thác thực tế phổ biến ở mức 300–310 km/h. Nhờ đó, thời gian di chuyển giữa ga Nam Kinh Nam và Hàng Châu Đông chỉ khoảng 59 phút, thay vì hơn 3 giờ như các đoàn tàu thông thường trước kia.

Sự rút ngắn thời gian này đã tạo lợi thế cạnh tranh vượt trội không chỉ so với đường bộ, mà cả đường hàng không trên trục Nam Kinh – Hàng Châu, vốn thường mất thêm thời gian di chuyển và làm thủ tục. Đối với cư dân và doanh nghiệp, đây là yếu tố quan trọng định hình thói quen di chuyển mới, biến đường sắt cao tốc thành phương tiện di chuyển thường xuyên, thay thế dần phương án đi lại truyền thống.

Hiệu quả tài chính và vai trò động lực kinh tế vùng

Theo thống kê từ Tổng công ty Đường sắt Trung Quốc, những năm đầu khai thác, tuyến đạt sản lượng trung bình hơn 60 triệu lượt khách/năm. Năm 2019, con số này tăng lên hơn 65 triệu lượt, và sau giai đoạn gián đoạn vì COVID-19, tuyến nhanh chóng phục hồi. Năm 2023, sản lượng hành khách đạt xấp xỉ 80 triệu lượt, tăng hơn 20% so với năm 2019 – minh chứng về nhu cầu di chuyển ổn định trong khu vực có mật độ dân số cao và kinh tế phát triển mạnh.

Tần suất khai thác trên tuyến cũng rất dày đặc, trung bình mỗi ngày từ 60 đến 70 đôi chuyến tàu, cao điểm lễ tết có thể lên đến hơn 80 đôi chuyến. Tỷ lệ lấp đầy ghế duy trì trên 85% trong các đợt cao điểm, nhiều đoàn tàu gần như kín chỗ.

Về mặt tài chính, nhờ lượng hành khách lớn và kết cấu hạ tầng vận hành ít chịu tác động từ thời tiết, doanh thu vé tàu trên tuyến đủ trang trải chi phí vận hành thường xuyên và một phần khấu hao đầu tư ban đầu. Đây được coi là thành công hiếm có, bởi không ít tuyến đường sắt cao tốc tại Trung Quốc, nhất là ở các vùng miền núi hoặc dân cư thưa thớt, chưa đạt mức tự bù đắp chi phí vận hành.

Một yếu tố giúp duy trì sức hút của tuyến là chính sách giá vé hợp lý. Vé hạng hai dao động 130–150 nhân dân tệ (khoảng 18–22 USD), vé hạng nhất 220–240 nhân dân tệ. Mức giá này được nhiều hành khách nhận xét phù hợp với thu nhập của phần đông cư dân vùng Dương Tử. Chính vì vậy, tuyến được ví như “tàu điện ngầm liên tỉnh”, không chỉ phục vụ khách du lịch, thương mại mà còn cả người lao động đi làm hàng ngày.

Hạ tầng kỹ thuật hiện đại và tác động phát triển đô thị

Tuyến Nam Kinh – Hàng Châu nổi bật với hạ tầng kỹ thuật đồng bộ: phần lớn chiều dài tuyến đi trên cầu cạn và hầm, giảm thiểu giao cắt đồng mức và hạn chế tác động bất lợi của thời tiết. Các đoàn tàu khai thác chủ yếu là CRH380A/B và Fuxing CR400AF, nổi tiếng với độ ổn định, tiết kiệm năng lượng và độ êm ái khi vận hành ở tốc độ cao.

Hai nhà ga lớn trên tuyến là Nam Kinh Nam và Hàng Châu Đông đóng vai trò trung chuyển quan trọng, kết nối trực tiếp với các trục Bắc Kinh – Thượng Hải và Hàng Châu – Thâm Quyến. Từ đây, hành khách dễ dàng tiếp tục di chuyển đến nhiều tỉnh, thành phố lớn khác.

Bên cạnh lợi ích vận tải, tuyến còn đóng góp tích cực vào phát triển không gian đô thị, kinh tế vùng. Các dự án bất động sản, khu công nghiệp, trung tâm logistics dọc tuyến đã hình thành và tăng giá trị nhờ tác động lan tỏa của giao thông tốc độ cao. Thời gian di chuyển rút ngắn cũng giúp các chuyên gia, nhà đầu tư, doanh nhân mở rộng phạm vi hoạt động, từ đó thúc đẩy đổi mới và tăng trưởng tiêu dùng dịch vụ.

Sau hơn một thập kỷ vận hành, tuyến đường sắt cao tốc Nam Kinh – Hàng Châu được xem là hình mẫu thành công của mô hình kết hợp tốc độ, hiệu quả tài chính và tính bền vững. Trong bối cảnh Trung Quốc tiếp tục mở rộng mạng lưới hạ tầng giao thông, đây là minh chứng rõ rệt cho tiềm năng phát triển khi hội đủ yếu tố dân số đông, nhu cầu di chuyển cao và liên kết vùng chặt chẽ.

Tuấn Anh