Chỉ một cú click bình thường trên mạng xã hội cũng có thể khiến bạn mất 20 triệu

Tạm dừng trước khi chia sẻ: Thói quen nhỏ, hệ lụy lớn

Chia sẻ tại tọa đàm “Ứng phó với tin giả trên mạng xã hội như thế nào” do báo Thanh Niên tổ chức ngày 26/6, luật sư Hà Hải – Phó Chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM cảnh báo về một thói quen rất phổ biến nhưng nguy hiểm: chia sẻ thông tin sai sự thật mà không kiểm chứng.

Nhiều người dùng mạng cho rằng, việc nhấn “chia sẻ” một thông tin chưa xác thực là vô hại. Tuy nhiên, theo luật sư Hà Hải, đây là quan điểm sai lầm. Pháp luật hiện hành có đủ cơ sở để xử phạt hành vi này, dù người chia sẻ không trực tiếp tạo ra tin giả.

Cụ thể, cá nhân phát tán tin giả có thể bị xử phạt hành chính lên tới 20 triệu đồng, doanh nghiệp hỗ trợ phát tán có thể bị phạt tới 50 triệu đồng, thậm chí bị tước quyền hoạt động. Trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn, người vi phạm còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các tội như làm nhục người khác, xâm phạm đời tư, tuyên truyền chống phá Nhà nước…

Thượng tá Đỗ Minh Kim – Phó Trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) – cho biết: “Tất cả tin giả, tin sai sự thật trên mạng xã hội đều vi phạm pháp luật”. Năm 2024, cơ quan công an đã khởi tố 474 vụ án và xử lý hơn 1.000 bị can liên quan đến việc phát tán tin giả. Riêng tại TP.HCM, đã xử lý 108 trường hợp, tăng 20% so với năm 2023.

Một trong các vụ việc gần đây là việc xử lý kênh YouTube “Người đưa tin” – nơi chuyên phát tán nội dung xuyên tạc, tiêu cực nhằm mục đích câu view, câu like. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy, hành vi phát tán thông tin sai sự thật không chỉ bị giám sát chặt chẽ mà còn có thể dẫn đến hậu quả pháp lý nghiêm trọng.

AI, deepfake và cạm bẫy tin giả thời công nghệ

Tại tọa đàm, Thượng tá Đỗ Minh Kim cũng nhấn mạnh vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ deepfake trong việc tạo ra và lan truyền tin giả. Theo ông, 53% tổng số tin giả hiện nay có sự tham gia của các công cụ AI, khiến việc phân biệt thật giả trở nên ngày càng khó khăn.

Ông liệt kê 6 nhóm tin giả phổ biến nhất trên mạng xã hội hiện nay gồm: chính trị – xã hội, kinh tế – tài chính, y tế – sức khỏe, tin công nghệ AI/deepfake, thông tin pháp luật bị bóp méo, và thông tin xúc phạm danh dự cá nhân hoặc doanh nghiệp.

Một ví dụ cụ thể là công ty Acecook – đơn vị sản xuất mì ăn liền từng bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi thông tin sai lệch về thành phần sản phẩm. Theo ông Dương Trường An – Trưởng phòng Pháp chế của Acecook, nếu không xử lý kịp trong vài giờ đầu, uy tín tích lũy suốt nhiều năm có thể bị ảnh hưởng nặng nề. Ông cũng cho rằng, sự hiếu kỳ và tâm lý hoang mang là nguyên nhân khiến người tiêu dùng vô tình trở thành “người phát tán” tin giả.

Xử lý tin giả: Cần cả pháp luật lẫn giáo dục nhận thức

Để xử lý triệt để tin giả trên mạng xã hội, các cơ quan chức năng không chỉ sử dụng các biện pháp hành chính, hình sự, kỹ thuật mà còn phối hợp với truyền thông để “lấy cái thật đè cái giả”. Theo Thượng tá Đỗ Minh Kim, bên cạnh xử lý trực tiếp các đối tượng phát tán, việc pha loãng thông tin, đẩy mạnh nội dung tích cực cũng là một chiến lược hiệu quả.

Về phía cộng đồng, các chuyên gia cho rằng điều cần thiết là nâng cao kỹ năng tiếp nhận thông tin. TS. Huỳnh Văn Thông – giảng viên Đại học KHXH&NV TP.HCM – cho rằng mỗi người cần học cách phân tích, đánh giá thông tin trước khi chia sẻ. Ông đề xuất đưa kỹ năng này thành một nội dung đào tạo cơ bản trong nhà trường.

“Chỉ riêng hành vi dừng lại một chút trước khi chia sẻ – đọc kỹ, kiểm tra nguồn, xác định độ tin cậy – đã là một đóng góp tích cực cho xã hội”, ông Thông nhấn mạnh.

Trung tá Võ Ngọc Toản, giảng viên Trường Đại học An ninh nhân dân, cũng đồng tình và khuyến nghị người dân khi tiếp nhận thông tin nên tra cứu từ báo chí chính thống, các cơ quan chức năng hoặc công cụ tìm kiếm uy tín. Trong trường hợp nghi ngờ là tin giả, cần thu thập bằng chứng, chụp màn hình và gửi đến cơ quan chức năng thay vì tiếp tục lan truyền.

Tuấn Anh