Sau đường sắt cao tốc, Trung Quốc đang tính toán tạo ra một “hành lang huyết mạch” mới trị giá gần 800.000 tỷ đồng

Từ Haramain đến Kra: Những quân cờ chiến lược của Trung Quốc trên bàn cờ hạ tầng toàn cầu

Trong hơn một thập kỷ qua, Trung Quốc đã nổi lên như cường quốc hạ tầng có ảnh hưởng sâu rộng nhất thế giới. Không chỉ sở hữu mạng lưới đường sắt cao tốc nội địa dài nhất toàn cầu với hơn 47.000 km, nước này còn liên tục ghi dấu ấn ở nước ngoài thông qua các dự án quy mô hàng tỷ USD, nổi bật là tuyến cao tốc Haramain tại Saudi Arabia.

Tuyến đường sắt Haramain có tổng vốn đầu tư lên tới 16 tỷ USD, dài 450 km, nối liền ba điểm đến hành hương quan trọng gồm Mecca, Medina và Jeddah. Không chỉ rút ngắn thời gian di chuyển từ 6 tiếng xuống dưới 2 tiếng, dự án còn giúp Trung Quốc khẳng định vị thế kỹ thuật trong điều kiện thi công khắc nghiệt của sa mạc. Các tập đoàn Trung Quốc đã vượt qua nhiều đối thủ đến từ Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu để giành quyền xây dựng, thi công và vận hành tuyến này.

Từ khâu xử lý nền cát, xây dựng hệ thống chắn gió, đến gia cố đụn cát bằng vật liệu chống xói mòn – các giải pháp kỹ thuật của Trung Quốc đã chứng minh tính thích ứng cao với điều kiện địa chất sa mạc hóa. Song điều đáng chú ý hơn là: Haramain không chỉ là một tuyến đường sắt, mà là một mắt xích quan trọng trong chiến lược mở rộng ảnh hưởng hạ tầng của Trung Quốc tại Trung Đông.

Kênh đào Kra: “Động mạch hàng hải” tương lai?

Nếu như Haramain là minh chứng cho khả năng chinh phục sa mạc, thì kênh đào Kra tại Thái Lan – nếu thành hiện thực có thể là cú đột phá của Trung Quốc trên mặt trận hàng hải Đông Nam Á.

Được đề xuất từ thế kỷ XVII, dự án kênh đào Kra chỉ thực sự thu hút sự chú ý quốc tế trong vài thập kỷ gần đây, khi lưu lượng thương mại qua eo biển Malacca – nơi hơn 80% dầu mỏ Trung Quốc đi qua ngày càng gia tăng và tiềm ẩn rủi ro chiến lược. “Malacca Dilemma” – nỗi lo bị phong tỏa tuyến vận tải biển trọng yếu này đã trở thành động lực để Bắc Kinh quan tâm đặc biệt đến dự án thay thế như kênh Kra.

Kênh đào Kra nếu được xây dựng sẽ dài khoảng 100–135 km, giúp rút ngắn hơn 1.200 km đường biển giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương. Tổng chi phí ước tính từ 25–30 tỷ USD có thể là thách thức lớn với Thái Lan, nhưng lại nằm trong khả năng của các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc. Theo một số nguồn tin, đã có đề xuất từ phía Trung Quốc tài trợ toàn bộ dự án, đổi lại quyền khai thác kênh và phát triển các khu cảng, logistics dọc hai bờ.

Mặc dù chưa có thỏa thuận chính thức nào được ký kết, nhưng Trung Quốc được cho là đang theo dõi sát sao mọi diễn biến liên quan đến kế hoạch này. Với họ, Kra không chỉ là một tuyến vận tải, mà là một “hành lang huyết mạch” chiến lược giúp tránh phụ thuộc vào các điểm nghẽn truyền thống – điều mang ý nghĩa an ninh quốc gia lẫn kinh tế.

Tư duy kết nối toàn cầu theo kiểu Trung Quốc

Từ Haramain ở Saudi Arabia, đường sắt cao tốc xuyên lục địa đến sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI), Trung Quốc đang định hình lại cách tiếp cận toàn cầu đối với hạ tầng. Mỗi tuyến ray, mỗi con kênh hay hành lang logistics đều là quân cờ chiến lược trong bàn cờ toàn cầu của Bắc Kinh.

Điểm khác biệt rõ nét là trong khi các nước phương Tây thường đặt ra nhiều điều kiện về tài chính, pháp lý, chính trị khi hỗ trợ hạ tầng quốc tế, Trung Quốc lại nổi bật ở khả năng triển khai nhanh, ít điều kiện ràng buộc và có sẵn năng lực thi công với mọi loại địa hình. Đây chính là điều khiến nhiều quốc gia đang phát triển xem Trung Quốc là đối tác đáng cân nhắc.

Nếu kênh đào Kra trở thành hiện thực với sự hỗ trợ trung tâm từ Trung Quốc, nó không chỉ thay đổi bản đồ hàng hải khu vực mà còn đánh dấu bước tiếp theo trong quá trình khép kín chuỗi hạ tầng xuyên lục địa – từ Đông Á, Đông Nam Á đến Trung Đông. Trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị ngày càng rõ nét, hành lang “đường ray – đường biển” của Trung Quốc đang dần định hình một mạng lưới kết nối riêng biệt, nơi họ chủ động kiểm soát toàn bộ dòng chảy hàng hóa và năng lượng.

Trong thế kỷ XXI, ai kiểm soát được các tuyến giao thông – người đó nắm quyền chủ động về kinh tế. Và Trung Quốc dường như đang từng bước tiến về vị trí ấy, không ồn ào nhưng đầy toan tính chiến lược.

Tuấn Anh