Dự án đường sắt cao tốc tỷ đô có nguy cơ chậm tiến độ, đội vốn khổng lồ

Dự án đường sắt cao tốc 100.000 tỷ đồng nguy cơ chậm tới năm 2028

Tuyến đường sắt cao tốc nối thành phố Murcia với Almería – một phần quan trọng trong hành lang giao thông Địa Trung Hải lại đứng trước nguy cơ trễ hẹn khi hợp đồng cung cấp hơn 340.000 thanh đỡ ray vừa được gia hạn đến tận tháng 5 năm 2028. Đây là tín hiệu cho thấy tiến độ hoàn thành toàn tuyến có thể tiếp tục bị lùi, bất chấp những kỳ vọng trước đó về việc đưa vào vận hành từ năm 2026 hoặc sớm hơn.

Gói thầu bị gia hạn bao phủ 5 phân đoạn kéo dài tổng cộng 140km từ Lorca đến Almería – khu vực cuối của toàn tuyến. Mặc dù phần nền đường đã hoàn tất tại 7 trên 17 đoạn, toàn bộ dự án vẫn bị đánh giá là thi công chậm so với mốc ban đầu đặt ra là năm 2023. Sau nhiều lần điều chỉnh, thời gian hoàn tất được lùi sang 2026, rồi 2027, và nay, theo các nhóm nghiên cứu hạ tầng địa phương, mốc năm 2028 mới là khả thi hơn cả.

Giới chuyên gia nhận định, việc gia hạn hợp đồng thanh đỡ ray có thể ảnh hưởng tới chuỗi cung ứng vật tư, đồng thời cho thấy những khó khăn kỹ thuật, tài chính hoặc điều phối giữa các nhà thầu đang chưa được giải quyết triệt để. Thực tế, dự án từng được kỳ vọng sẽ trở thành biểu tượng của liên kết vùng, phát triển bền vững và hạ tầng xanh tại châu Âu, nhưng tiến độ hiện tại đặt ra nhiều dấu hỏi về hiệu quả triển khai.

Tuyến chiến lược của mạng lưới vận tải xuyên lục địa

Tuyến đường sắt cao tốc Murcia–Almería dài khoảng 200km, được thiết kế cho tàu khách chạy trên 250km/h và tàu hàng ở tốc độ tối đa 100km/h. Đây là một trong những mắt xích trọng điểm trong Hành lang Địa Trung Hải thuộc Mạng lưới Giao thông Vận tải xuyên châu Âu (TEN-T), nhằm kết nối khu vực phía Nam bán đảo Iberia với Trung Âu thông qua hệ thống đường ray khổ tiêu chuẩn.

Dự án có tổng vốn đầu tư 3,58 tỷ euro, tương đương hơn 100.000 tỷ đồng, trong đó một phần được tài trợ từ ngân sách Liên minh châu Âu. Tuyến đường đi qua địa hình đa dạng của tỉnh Almería và vùng Murcia, với nhiều hạng mục kỹ thuật phức tạp như hầm dài gần 3km, nhà ga trung chuyển liên vận, và hệ thống tín hiệu ERTMS Cấp độ 2 theo tiêu chuẩn hiện đại.

Các gói thầu chính được phân chia cho nhiều nhà thầu lớn, trong đó có liên danh với nhà thầu quốc tế thực hiện đoạn Lorca–Pulpí trị giá hơn 170 triệu euro, đoạn Pulpí–Vera trị giá 121 triệu euro, và đoạn Totana–Totana hơn 180 triệu euro. Riêng khu vực nhà ga Almería – điểm cuối của tuyến – đang được mở rộng đáng kể, bao gồm cả bến xe buýt mới và các công trình hạ tầng phục vụ kết nối đa phương thức.

Đáng chú ý, dự án sử dụng khổ đường ray tiêu chuẩn châu Âu nhằm giảm thiểu các điểm chuyển tải khi vận chuyển hàng hóa qua biên giới. Khi hoàn thành, tuyến sẽ kết nối hiệu quả với mạng lưới cao tốc từ Madrid và các trung tâm logistics tại Valencia, tạo ra trục giao thông xuyên quốc gia mới thúc đẩy giao thương khu vực phía Nam châu Âu.

Hạ tầng xanh và những kỳ vọng chưa thành hiện thực

Tuyến cao tốc Murcia–Almería được quảng bá như một phần trong chiến lược giảm phát thải khí nhà kính, khi khuyến khích chuyển từ vận tải đường bộ sang đường sắt – vốn tiết kiệm năng lượng và ít gây ô nhiễm hơn. Liên minh châu Âu đã cấp hơn 400 triệu euro tài trợ cho một số đoạn của tuyến qua Quỹ Phát triển Khu vực, thể hiện mức độ ưu tiên cao về chính sách.

Dự án cũng hứa hẹn tạo thêm hàng nghìn việc làm, cải thiện năng lực vận tải hành khách và hàng hóa, đồng thời gia tăng tính linh hoạt cho các chuỗi cung ứng xuyên biên giới. Tuy nhiên, sau một thập kỷ triển khai kể từ năm 2014, tiến độ vẫn chậm trễ kéo dài, khiến vốn có thể bị đội lên con số "khổng lồ" và làm lu mờ kỳ vọng về tính kịp thời của một trong những tuyến đường được kỳ vọng nhất trong khu vực.

Với việc gia hạn hợp đồng đến năm 2028, câu hỏi đặt ra không chỉ là khi nào tuyến sẽ đi vào vận hành, mà còn là liệu mục tiêu kết nối xanh, hiệu quả và liên thông toàn châu lục có thể giữ nguyên ý nghĩa nếu dự án tiếp tục lỡ hẹn thêm nhiều năm nữa.

Nguồn tham khảo: Railway Technology, Euro Weekly News

Cao Trung