Thay vì trình bày mục tiêu kinh doanh cụ thể, những “sứ mệnh” hoa mỹ trên cáo bạch tài chính liệu có đáng tin?

Khi cáo bạch tài chính bắt đầu bằng giấc mơ

Nếu từng đọc qua vài bản cáo bạch tài chính của các doanh nghiệp chuẩn bị niêm yết hoặc chào bán cổ phiếu, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp những đoạn văn mở đầu mang phong cách gần giống... một bài diễn thuyết truyền cảm hứng.

“Sứ mệnh kiến tạo không gian sống bền vững và thịnh vượng”, “Chúng tôi hiện thực hóa giấc mơ thành phố thông minh tại mỗi địa phương”... hay: “Chúng tôi không đơn thuần xây nhà, chúng tôi kiến tạo giá trị sống”...

Những cụm từ như “kiến tạo”, “định hình”, “nâng tầm”, “vì cộng đồng” xuất hiện dày đặc trong các phần giới thiệu đầu tiên của một số cáo bạch tài chính. Ở góc độ truyền thông, đây là ngôn ngữ lôi cuốn, giàu hình ảnh, tạo cảm xúc tích cực. Nhưng trong góc nhìn của một nhà đầu tư chuyên nghiệp, đó là lúc cần bắt đầu nghi ngờ – không phải vì doanh nghiệp không có sứ mệnh, mà vì sứ mệnh không thể thay thế cho mục tiêu kinh doanh cụ thể.

Cáo bạch tài chính về bản chất là tài liệu nhằm trình bày cho nhà đầu tư thấy: Doanh nghiệp đang làm gì, sẽ làm gì, dùng vốn ra sao và mang lại hiệu quả thế nào. Nó cần sự minh bạch, không gian cho các con số và những cam kết có thể kiểm chứng. Trong khung tiêu chuẩn đó, nếu phần mở đầu lại ngập tràn những tuyên bố “sứ mệnh” thiếu kiểm chứng và không gắn với dữ liệu tài chính thì nhà đầu tư có quyền đặt dấu hỏi: doanh nghiệp này đang thật lòng, hay đang thuyết phục cảm xúc?

Trong khoa quản trị chiến lược, “sứ mệnh” (mission) là một tuyên ngôn dài hạn về giá trị cốt lõi và lý do tồn tại của tổ chức. Nó trả lời câu hỏi: “Chúng tôi tồn tại để làm gì?” Nhưng trong đầu tư, câu hỏi cần được trả lời lại là: “Với số tiền huy động từ nhà đầu tư, anh sẽ làm gì – trong bao lâu – và tạo ra kết quả gì?”

Nói cách khác, nhà đầu tư không phản đối sứ mệnh, nhưng cần thấy mục tiêu tài chính rõ ràng đi kèm với sứ mệnh ấy.

Ví dụ:

• Doanh nghiệp nói “sứ mệnh nâng tầm bất động sản vùng ven” nhưng không nêu rõ sẽ phát triển bao nhiêu dự án, quy mô vốn, dòng tiền kỳ vọng, ROI dự kiến trong từng giai đoạn.
• Doanh nghiệp nói “sứ mệnh vì một hệ sinh thái tiêu dùng Việt” nhưng không có kế hoạch chi tiết về mở rộng thị phần, chiến lược cạnh tranh hoặc kế hoạch doanh thu từng năm.

Một bản cáo bạch tài chính đáng tin không chỉ đẹp ở tầm nhìn, mà cần cụ thể hóa bằng dữ liệu định lượng, ngân sách, chỉ tiêu tăng trưởng và kế hoạch sử dụng vốn chi tiết. Nếu thiếu tất cả những điều đó, “sứ mệnh” chỉ còn là… vỏ bọc truyền thông.

Ngôn từ và hành động: Khoảng cách nói lên tư duy thật sự của lãnh đạo

Hãy quay trở lại phần chiến lược trong cáo bạch. Một công ty có thể lặp lại “sứ mệnh phát triển bền vững” nhiều lần, nhưng khi soi vào báo cáo tài chính:

• Dòng tiền âm liên tục
• Nợ vay chiếm hơn 75% tổng tài sản
• Lợi nhuận chủ yếu đến từ thoái vốn, tài chính chứ không phải từ hoạt động cốt lõi

→ Lúc đó, “sứ mệnh phát triển bền vững” chỉ còn là khẩu hiệu.

Tương tự, một doanh nghiệp có thể tuyên bố “kiến tạo môi trường sống văn minh”, nhưng khi tra Google thì phát hiện:

• Dự án bị người dân khiếu kiện vì hạ tầng dang dở
• Kết quả kinh doanh kém ổn định
• Cơ cấu sở hữu thiếu minh bạch

→ Vậy câu hỏi là: Họ có thật sự sống đúng với sứ mệnh họ nói ra?

Giữa lời nói và hành động luôn tồn tại một khoảng cách. Nhưng trong cáo bạch tài chính, nếu khoảng cách ấy không được lấp đầy bằng chiến lược – ngân sách – kế hoạch cụ thể, thì nhà đầu tư hoàn toàn có quyền thận trọng.

Hơn nữa, cách doanh nghiệp chọn từ ngữ cũng phản ánh lối tư duy lãnh đạo:

• Doanh nghiệp tập trung vào “sứ mệnh” mà né tránh “mục tiêu” → có thể là thiếu định hướng cụ thể
• Doanh nghiệp đề cao “cảm xúc” nhưng thiếu “con số” → có thể đang hướng về PR thay vì trách nhiệm với cổ đông

Tất nhiên, có những doanh nghiệp thực sự có sứ mệnh và sống đúng với điều đó. Nhưng để nhận ra điều này, bạn phải đọc cả những gì họ làm, không chỉ những gì họ viết.

Không có gì sai khi một doanh nghiệp khởi đầu bản cáo bạch tài chính bằng một câu chuyện cảm hứng. Nhưng sẽ có rất nhiều điều không ổn nếu sau câu chuyện ấy là một khoảng trống kế hoạch.

Trong đầu tư, chúng ta không mua niềm tin – chúng ta mua kế hoạch và hiệu quả. Và nếu niềm tin không gắn với chiến lược hành động, nó chỉ là một món trang trí đẹp nhưng vô dụng.

Một bản cáo bạch tài chính không cần phải đầy hoa mỹ. Nó cần rõ ràng. Nó cần thành thật. Và nó cần đưa ra đủ thông tin để nhà đầu tư biết: “Tôi đang rót tiền cho ai, vì lý do gì và tôi có thể kỳ vọng điều gì sau 6 tháng, 1 năm, 3 năm”?

Khi doanh nghiệp dùng từ “sứ mệnh” thay vì “mục tiêu”, hãy dừng lại. Đặt câu hỏi. Và chỉ khi thấy mục tiêu thật sự phía sau những lời nói đẹp, bạn mới có thể an tâm xuống tiền.

Hoa Liên