Khi mọi thứ đang thay đổi, mô hình AI là thứ Việt Nam không thể chậm chân
Trong bối cảnh toàn cầu bước vào kỷ nguyên AI, Việt Nam đã ghi dấu ấn khi sở hữu mô hình AI huấn luyện từ đầu, do đội ngũ kỹ sư Việt thực hiện.
Mô hình AI: Hướng đi tất yếu trong chiến lược công nghệ của Việt Nam
Trong bối cảnh AI (trí tuệ nhân tạo) đang định hình lại mọi lĩnh vực toàn cầu, từ giáo dục, y tế, tài chính đến truyền thông và sáng tạo nội dung, việc làm chủ mô hình AI không còn là lựa chọn mà trở thành xu hướng tất yếu đối với các quốc gia đang trong lộ trình chuyển đổi số – trong đó có Việt Nam.
Theo Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Việt Nam đã xác định AI là trụ cột công nghệ chiến lược. Được thúc đẩy bởi chính sách nhất quán, một số doanh nghiệp trong nước đã sớm đầu tư và xây dựng năng lực lõi trong lĩnh vực này.
Điểm sáng đáng chú ý là Việt Nam hiện thuộc nhóm hiếm hoi trong khu vực Đông Nam Á có thể phát triển mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) nội địa, trong đó nổi bật là Zalo với mô hình AI tiếng Việt do chính đội ngũ kỹ sư trong nước huấn luyện từ đầu.
Huấn luyện từ đầu: Con đường khó nhưng là lựa chọn làm chủ
Phần lớn các công ty công nghệ trên thế giới khi phát triển AI đều lựa chọn hướng đi "dễ thở" hơn là tinh chỉnh (fine-tuning) các mô hình LLM quốc tế có sẵn để phục vụ các mục tiêu cụ thể. Tuy nhiên, cách tiếp cận này vẫn phụ thuộc nhiều vào mô hình gốc và không thể kiểm soát hoàn toàn về chất lượng hoặc dữ liệu.
Zalo chọn con đường ngược lại – huấn luyện mô hình từ đầu (from scratch), đồng nghĩa với việc phải tự quyết định mọi yếu tố từ kiến trúc mô hình, thuật toán, dữ liệu huấn luyện đến hạ tầng thiết bị tính toán. Đây là phương pháp tốn nhiều nguồn lực nhất nhưng cho phép kiểm soát toàn diện, qua đó tạo ra mô hình AI thuần Việt, phục vụ chính xác nhu cầu và văn hóa người dùng Việt.
Năm 2024, mô hình 13 tỷ tham số do Zalo phát triển chính thức vươn lên xếp thứ 2 trên bảng xếp hạng VMLU – bảng đánh giá chất lượng LLM tiếng Việt, vượt qua nhiều tên tuổi lớn trong lĩnh vực AI quốc tế. Đây là thành quả cho thấy hướng đi từ đầu hoàn toàn khả thi nếu được đầu tư nghiêm túc và chiến lược rõ ràng.
Khẳng định năng lực nội tại trong một cuộc chơi toàn cầu
Theo TS. Nguyễn Trường Sơn, Giám đốc Khoa học tại Zalo AI, khi bắt tay xây dựng mô hình AI từ đầu, đội ngũ kỹ sư Việt đã phải đối mặt với nhiều trở ngại: thiếu thiết bị, thiếu dữ liệu và chưa có kinh nghiệm thực chiến. Thời điểm đó, việc sở hữu các GPU mạnh phục vụ huấn luyện AI vẫn còn rất hạn chế, nhiều thiết bị phải chờ bàn giao theo từng đợt.
Zalo đã tận dụng GPU dân dụng nhỏ để thực nghiệm, xây dựng năng lực nội bộ, chuẩn bị sẵn sàng trước khi tiếp cận hạ tầng cao cấp như các máy chủ Nvidia DGX H100. Song song, nhóm cũng tập trung xây dựng kho dữ liệu tiếng Việt chất lượng cao, khắc phục điểm yếu cố hữu khi tiếng Việt chưa được hỗ trợ đầy đủ trong các mô hình quốc tế.
Việc phát triển mô hình AI từ đầu không chỉ thể hiện năng lực kỹ thuật, mà còn góp phần khẳng định vị thế công nghệ Việt Nam trên bản đồ AI khu vực. Quan trọng hơn, đây là tiền đề để ứng dụng AI rộng khắp trong các lĩnh vực như chăm sóc khách hàng, hỗ trợ doanh nghiệp, y tế, giáo dục và giao tiếp người – máy bằng tiếng Việt một cách tự nhiên, hiệu quả.