ChatGPT thay đổi cách người Việt làm việc: Những chuyển dịch chỉ sau 1 năm
Sau 12 tháng xuất hiện, ChatGPT đã len lỏi vào công việc của người Việt, từ văn phòng đến giảng đường. Những thay đổi nào đang âm thầm diễn ra?
Khi một “trợ lý ảo” len lỏi vào mọi góc bàn làm việc
Cách đây hơn một năm, ChatGPT vẫn là khái niệm xa lạ với phần đông người Việt. Nhưng giờ đây, việc một nhân viên văn phòng dùng GPT để lên kế hoạch họp, soạn thảo email; một giáo viên soạn đề cương bài giảng; hay một freelancer khởi tạo kịch bản video bằng trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở nên hết sức quen thuộc.
Từ quán cà phê, giảng đường, văn phòng đến nhà riêng, “trợ lý ảo” mang tên ChatGPT đã len lỏi khắp nơi. Tuy không ồn ào, cuộc chuyển dịch trong cách làm việc, học tập và sáng tạo đang diễn ra mạnh mẽ.
Tăng hiệu suất và thay đổi tư duy
Việc ứng dụng ChatGPT trong các công việc hành chính, soạn thảo văn bản, lên kế hoạch, chuẩn bị thuyết trình đã trở nên phổ biến. Nhiều nhân viên văn phòng cho biết họ rút ngắn được từ 30–50% thời gian chuẩn bị tài liệu nhờ vào việc “đưa đề bài cho GPT” và tinh chỉnh kết quả.
Chị Mai Anh (nhân viên phòng nhân sự tại TP.HCM) chia sẻ: “Trước đây tôi mất cả buổi sáng để viết thông báo tuyển dụng. Giờ chỉ cần nhập yêu cầu vào GPT, tôi có khung bài đăng trong 5 phút, sau đó chỉnh sửa đôi chút là xong.”
Việc soạn email, viết mô tả công việc, gợi ý nội dung họp, thậm chí làm báo cáo tuần cũng được hỗ trợ bởi AI. Không chỉ nhanh, GPT còn giúp tránh những lỗi cơ bản như sai chính tả, diễn đạt thiếu mạch lạc hay lặp từ.
Một khảo sát của nền tảng tuyển dụng TopCV đầu năm 2025 cho thấy, khoảng 68% người lao động văn phòng từng sử dụng ChatGPT hoặc công cụ AI tương đương trong công việc ít nhất 1 lần/tuần. Trong đó, nhóm nhân viên trẻ (22–35 tuổi) có tần suất sử dụng cao nhất.
Hiệu suất tăng cũng đồng nghĩa với kỳ vọng cao hơn từ quản lý. Nhiều doanh nghiệp bắt đầu khuyến khích nhân viên tận dụng AI để tiết kiệm thời gian, dành phần sức lực cho tư duy chiến lược, sáng tạo và giải quyết vấn đề.
Một trong những chuyển biến thú vị nhất là sự thay đổi trong tư duy thực hiện công việc: từ “người làm từ đầu” sang “người điều phối AI làm việc cùng mình”.
Khái niệm prompt engineering – tức cách ra lệnh, đặt yêu cầu cho GPT – đang trở thành kỹ năng mới quan trọng. Giống như việc lập trình viên phải viết code rõ ràng để máy hiểu, người làm việc cùng AI cũng cần biết cách “nói đúng”, “hỏi đúng” để AI trả về kết quả hữu ích.
Anh Nguyễn Hữu Minh, trưởng nhóm sáng tạo tại một công ty truyền thông ở Hà Nội chia sẻ: “Chúng tôi đang xây dựng thư viện prompt nội bộ – tức là tập hợp các lệnh hiệu quả cho các tình huống khác nhau. Cái hay là sau một thời gian, team ai cũng thành ‘kỹ sư prompt’ dù không ai học công nghệ cả.”
Ở một số doanh nghiệp, việc “chia sẻ prompt” đã trở thành hoạt động chia sẻ kiến thức thường kỳ – thay vì chỉ trao đổi file Word, họ trao đổi… đoạn hội thoại GPT để rút ra bài học.
Quan trọng hơn, tư duy vận hành công việc đang thay đổi. Người lao động giờ không chỉ làm theo quy trình, mà phải biết thiết kế quy trình phù hợp để AI tham gia. Từ chỗ là người thực thi, họ dần trở thành người định hướng và đánh giá chất lượng đầu ra.
Những mặt trái của việc “được” hỗ trợ
Không chỉ làm việc hành chính hay xử lý thông tin, ChatGPT còn tạo ra bước ngoặt trong những công việc mang tính sáng tạo.
Ở lĩnh vực nội dung, nhiều Youtuber, TikToker, copywriter tại Việt Nam đang sử dụng GPT để lên outline video, viết kịch bản, đặt tiêu đề theo chuẩn SEO, hoặc đơn giản là tìm cảm hứng. Những người làm marketing dùng GPT để viết mô tả sản phẩm, gợi ý chiến dịch hoặc dịch slogan ra nhiều ngôn ngữ.
Tại các nhóm thiết kế, ChatGPT được kết hợp với các công cụ như DALL·E, Midjourney để phát triển ý tưởng hình ảnh, mô phỏng sản phẩm, viết lời quảng cáo. Ở mảng kỹ thuật, các lập trình viên dùng GPT để tạo code mẫu, kiểm tra cú pháp, gợi ý cách xử lý lỗi nhanh chóng.
Ví dụ, một designer ở TP.HCM có thể dùng GPT để mô tả ý tưởng sản phẩm bằng ngôn ngữ cụ thể, sau đó đưa vào công cụ AI tạo ảnh để ra bản mockup chỉ sau vài phút.
Tuy nhiên, điều quan trọng là khả năng kết hợp. ChatGPT không thay thế con người, mà hỗ trợ họ suy nghĩ nhanh hơn, rộng hơn, tránh “bí ý tưởng” và giúp định hình cấu trúc nội dung từ sớm.
Dù mang lại hiệu suất và tiện ích rõ rệt, việc lạm dụng ChatGPT cũng đặt ra nhiều hệ quả. Không ít người trở nên lệ thuộc, mất đi thói quen tư duy độc lập hoặc viết lách tự nhiên. Khi mọi việc đều có thể “ra lệnh cho GPT làm”, năng lực đánh giá, diễn đạt và phân tích dần bị xói mòn.
Ngoài ra, ChatGPT có thể tạo ra thông tin không chính xác (hiện tượng hallucination), nhất là khi được hỏi về sự kiện cụ thể, số liệu thời sự hoặc vấn đề mang tính chuyên môn sâu. Nếu người dùng không kiểm tra lại, dễ đưa sai sót vào nội dung công việc, thậm chí gây hậu quả.
Một số cơ quan báo chí, giáo dục và doanh nghiệp lớn tại Việt Nam đã ban hành quy định nội bộ như:
• Luôn phải kiểm chứng lại thông tin từ GPT
• Không dùng GPT để viết thay hoàn toàn các tài liệu pháp lý hoặc chuyên môn
• Đưa tên AI vào phần “nguồn trợ giúp” khi nộp sản phẩm
Quan trọng hơn, người lao động cần xây dựng kỹ năng sử dụng AI có trách nhiệm. Đó không chỉ là dùng công cụ, mà là biết kiểm tra, đánh giá, cải tiến và kết hợp nó với năng lực cá nhân.
Sau một năm xuất hiện, ChatGPT không chỉ là công cụ phụ trợ – nó đang dần trở thành “bạn đồng hành” trong công việc của người Việt. Những ai biết tận dụng sẽ tăng tốc, nâng hiệu quả và sáng tạo hơn. Ngược lại, lệ thuộc và buông lỏng tư duy sẽ là mặt trái dễ gặp.
Cuộc đua bây giờ không còn là “biết dùng GPT hay không”, mà là dùng như thế nào để khác biệt, chất lượng và bền vững hơn.
Bởi trong kỷ nguyên của AI, thứ quyết định vẫn không phải là máy – mà là người đủ tỉnh táo, thông minh và có kỹ năng để dẫn dắt công nghệ phục vụ mình.