Khi trí tuệ nhân tạo khiến bạn không thể phân biệt thật – giả
Công cụ tạo video bằng trí tuệ nhân tạo đang mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành nội dung số nhưng cũng làm dấy lên lo ngại về an ninh, pháp lý và đạo đức.
Không còn là dự đoán: AI giờ đã biết "làm phim"
Chỉ trong vài năm, trí tuệ nhân tạo (AI) đã vượt ra khỏi vai trò trợ lý số thông minh, để trở thành một “nghệ sĩ” toàn năng trong không gian kỹ thuật số. Mới đây, Google DeepMind giới thiệu Veo3, công cụ tạo video bằng AI với khả năng dựng cảnh, đồng bộ hình – tiếng – thoại đến mức chạm ngưỡng thật ảo không còn ranh giới.
Không còn là những đoạn clip thiếu cảm xúc, Veo3 dựng nên những khung hình nơi tiếng gió, tiếng bước chân, ánh sáng, biểu cảm gương mặt đều hòa quyện trơn tru. Từ cảnh bà cụ rán trứng đến người bán cá vẫy tay ở chợ, mọi chi tiết đều sắc nét và chân thực đến khó tin. Các video gắn hashtag #veo3 lan truyền nhanh chóng trên TikTok, Facebook, YouTube Shorts với triệu lượt xem, trăm ngàn lượt thích, khiến người xem không khỏi băn khoăn: đâu là thật, đâu là AI?
Với người xem phổ thông, ấn tượng là cảm giác “wow”. Với giới công nghệ và an ninh mạng, đó lại là tiếng chuông cảnh báo.
Khi công nghệ vượt mặt pháp luật
Veo3 hiện chỉ được phân phối chính thức tại Mỹ với mức phí 249,99 USD/tháng. Tuy nhiên, cộng đồng mạng Việt Nam đã “vượt rào” sử dụng VPN để truy cập và đăng ký, bất chấp rủi ro bảo mật. Việc này không chỉ tạo tiền đề cho lạm dụng công nghệ, mà còn cho thấy tốc độ phổ biến của AI đang vượt xa khả năng phản ứng của pháp luật hiện hành.
Ông Lê Hồng Đức, nhà sáng lập OneAds Digital, nhận định: "Sản phẩm do AI tạo ra đang tiệm cận mức độ thật đến mức khó tin. Nó có thể thay thế chi phí sản xuất nội dung truyền thống, nhưng đồng thời có thể được dùng để làm giả bằng chứng, vu khống hoặc lừa đảo".
Trong khi đó, giới sáng tạo nội dung vốn từng là lực lượng “bất khả thay thế” đang bị thách thức nghiêm trọng. Các nghệ sĩ, đạo diễn, nhà làm phim và cả các đơn vị truyền thông truyền thống giờ đây phải đối mặt với nguy cơ bị AI soán chỗ, khi chỉ một câu lệnh có thể tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh mà trước đây phải cần đến cả ê-kíp thực hiện.
Bản quyền, đạo đức và tương lai của nghề sáng tạo
Một chuyên gia về an toàn thông tin cho biết: "AI đang làm đảo lộn trật tự sản xuất nội dung. Nếu không sớm xây dựng quy định sở hữu trí tuệ đối với tác phẩm do AI tạo ra, thì chẳng mấy chốc thị trường sẽ bị lấp đầy bởi **'sáng tạo ảo' không có trách nhiệm đạo đức hoặc pháp lý đi kèm".
Vấn đề đặt ra không chỉ là quyền của người tạo nội dung, mà còn là trách nhiệm của người sử dụng công cụ AI. Nếu một video do AI dựng nên gây tổn thương danh dự cá nhân, thao túng dư luận hoặc phục vụ mục đích xấu, ai sẽ chịu trách nhiệm? Người nhập lệnh? Người chia sẻ? Hay nhà phát triển AI?
Tất cả những câu hỏi đó vẫn chưa có câu trả lời rõ ràng trong hệ thống pháp luật hiện tại.
Đã đến lúc không thể trì hoãn luật dành cho AI
Tại nhiều quốc gia, bao gồm cả Việt Nam, khung pháp lý dành riêng cho AI vẫn đang ở giai đoạn thảo luận. Ông Lê Hồng Đức đề xuất cần ban hành luật chuyên biệt cho trí tuệ nhân tạo, quy định rõ trách nhiệm pháp lý, chế tài, nhãn dán phân biệt nội dung do AI tạo ra và quyền sở hữu.
"Chúng ta không thể cứ nhìn thấy công nghệ mới là cấm, nhưng nếu không kiểm soát, công nghệ ấy sẽ kiểm soát ngược lại xã hội", ông Đức nói.
Một tương lai nơi AI có thể làm phim, viết nhạc, dựng hình, mô phỏng giọng nói và thậm chí đạo diễn cảm xúc con người không còn xa. Vấn đề không chỉ là ứng dụng nó vào đâu, mà là có luật đi kèm không – và đi đủ nhanh không.