"Lỗ là người thầy", bài học đầu tư từ một F0
Một nhà đầu tư F0 kể lại hành trình từ thua lỗ hơn 40% đến khi hiểu cách đầu tư cổ phiếu giá trị và xây dựng chiến lược bền vững. Bài học quý cho người mới trên thị trường chứng khoán Việt Nam.
Tôi mở tài khoản chứng khoán vào đầu năm 2021, thời điểm mà bất kỳ ai cũng tin rằng thị trường là mỏ vàng, còn việc lãi 30-40% là chuyện... hiển nhiên. Diễn đàn nào cũng sôi động, nhóm nào cũng “phím hàng”, bảng điện tử thì lúc nào cũng xanh.
Người ta truyền tai nhau về những mã cổ phiếu tăng trần liên tiếp, về cách dùng margin để nhân đôi tài khoản trong một tháng. Tôi, như bao F0 khác, bị cuốn vào vòng xoáy đó nhanh chóng, hào hứng và không kịp hiểu mình đang bước vào đâu.
Lần đầu tiên lỗ 3%, tôi không để tâm. Lỗ 10%, tôi an ủi rằng cổ phiếu tốt sẽ tăng lại. Khi lỗ 25%, tôi bắt đầu hoang mang. Và đến khi tài khoản chỉ còn hơn 60% giá trị, tôi mới nhận ra một điều đơn giản mà đau đớn: tôi không phải là nhà đầu tư. Tôi chỉ đang đánh cược. Tôi không biết doanh nghiệp mình đang mua làm gì, lời lỗ ra sao, nợ bao nhiêu, tiềm năng thế nào. Tôi mua vì người khác nói mã đó tốt, tôi bán vì sợ hãi và tôi lỗ vì không hiểu thị trường cũng chẳng hiểu chính mình.
Không thay đổi tư duy, không có cổ phiếu nào sinh lời
Sau một tuần đóng app không dám mở, tôi quyết định không nạp thêm tiền mà nạp kiến thức. Tôi bắt đầu đọc lại từ đầu những khái niệm tưởng chừng ai cũng biết: P/E là gì, ROEcó ý nghĩa ra sao, dòng tiền tự do của một doanh nghiệp có quan trọng không. Tôi học cách đọc báo cáo tài chính, cách đánh giá ngành, tìm hiểu chu kỳ kinh doanh. Tôi bắt đầu viết nhật ký đầu tư, ghi lại mỗi quyết định mua bán, lý do và kết quả để hiểu mình đang hành động vì điều gì và sai ở đâu.
Thay vì đu theo các cổ phiếu “nóng”, tôi tập trung vào những doanh nghiệp có nền tảng thực sự: FPT, MWG, VNM. Tôi học cách chờ đợi, không phải vì giá xuống, mà vì định giá hợp lý. Tôi học cách mua khi thị trường không nói gì về cổ phiếu đó, và chỉ bán khi lý do mua ban đầu không còn đúng. Lúc ấy, tôi mới thực sự hiểu điều mà trước đây tôi từng xem là lý thuyết suông: đầu tư là một hành trình, không phải một vụ cá cược.
Chứng khoán không dạy bạn cách kiếm tiền nhanh, nhưng dạy bạn cách trưởng thành chậm
Đến nay, tôi vẫn chưa giàu. Nhưng tài khoản đã hồi phục, không chỉ về giá trị, mà cả về tinh thần. Tôi không còn nhìn bảng điện mỗi giờ. Tôi quan tâm nhiều hơn đến báo cáo quý của doanh nghiệp, đến những thay đổi trong ngành, và đặc biệt là đến kỷ luật của bản thân. Những lần lãi 10%, 15% giờ không còn khiến tôi phấn khích, cũng như những cú giảm ngắn hạn không còn khiến tôi rút lui.
Tôi không nghĩ tất cả F0 phải trải qua cú sốc âm 40% để trưởng thành. Nhưng nếu điều đó xảy ra, hãy coi đó là học phí. Đắt, nhưng xứng đáng, nếu bạn thực sự học được. Bởi vì trong đầu tư, người ta không lớn lên bằng chiến thắng, mà bằng những lần thất bại, miễn là bạn còn đủ lý trí để đứng dậy.
Thị trường sẽ còn nhiều cơ hội, và cũng còn nhiều bẫy. Nhưng nếu bạn đã học được cách không chạy theo đám đông, không để cảm xúc chi phối, và đủ kiên nhẫn để chờ giá trị, thì bạn đã khác và sẽ khác rất nhiều nhà đầu tư đang lặp lại sai lầm cũ.
Chứng khoán không phải nơi để làm giàu nhanh, mà là nơi để bạn luyện sự trưởng thành chậm. Và như tôi đã trải qua, đôi khi, lỗ lại là người thầy giỏi nhất.